Eucharystii przewodniczył kard. Zuppi, któremu papież powierzył misję poszukiwania dróg pokoju w Ukrainie, w tym ułatwienie powrotu ukraińskich dzieci z Rosji, a także wymianę jeńców wojennych i ciał ofiar. Oprócz Zełenskiej w ławkach bazyliki Trastevere zasiedli także córka prezydenta Republiki Włoskiej Laura Mattarella oraz ambasador Ukrainy przy Stolicy Apostolskiej Andrij Jurasz. Na zaproszenie Zełenskiej dołączyły również pierwsza dama Litwy Diana Nausedienje, pierwsza dama Serbii Tamara Vučić oraz żona premiera Armenii Anna Hakopyan. Były one również razem wczoraj na audiencji ogólnej papieża na Placu św. Piotra i wspólnie odwiedziły młodych ukraińskich pacjentów szpitala Bambino Gesù. Byli tam również założyciel Wspólnoty Sant'Egidio Andrea Riccardi i przewodniczący Marco Impagliazzo.

Tysiąc dni burzy, tysiąc dni nadzwyczajnego braterstwa

W homilii kard. Zuppi wezwał do „pokoju i sprawiedliwości” dla narodu ukraińskiego, określanego przez papieża jako „udręczony”. „Pokój i sprawiedliwość są jednym, jak dwie siostry, które pomagają sobie nawzajem, wspierają się i chronią. Te tysiąc dni wojny, od 24 lutego 2022 r., to tysiąc dni burzy, ale także tysiąc dni niezwykłego i głębokiego braterstwa, które niesamowicie wzrosło i które nie tylko nie znużyło się, ale stało się jeszcze bardziej przekonane i konieczne” - powiedział kardynał. Zauważył, że „historia narodu ukraińskiego w ostatnich dziesięcioleciach była naznaczona wielkim cierpieniem”, któremu jednak stawiano czoła z niezwykłą odpornością.

„Wojny”, dodał kard. Zuppi, w zeszłym roku wysłany z misją do Kijowa, a następnie do Moskwy, ”są zawsze zbyt długie, nigdy nie trwają krótko, a cierpienie, które powodują, trwa wiecznie. Ale noc prosi o dzień, ból o pocieszenie, zemsta o przebaczenie, ciemność o światło, nienawiść o pojednanie. Najgłębsza noc prosi nas o wiarę w światło, właśnie wtedy, gdy wszystko wydaje się ciemne. Papież Benedykt XVI przypomniał nam, że właśnie wtedy, gdy noc jest najgłębsza, nadchodzi światło świtu”.

Największa tragedia w Europie od zakończenia II wojny światowej

Na koniec Mszy św. głos zabrał ambasador Jurasz, podkreślając, że w tę dramatyczną rocznicę tysiąca dni wojny „pamiętamy przede wszystkim o ofiarach i cierpieniach” spowodowanych tym, co nazwał „największą tragedią, jaka dotknęła Europę od zakończenia II wojny światowej”. 21 listopada jest Dniem Godności i Wolności w Ukrainie, podkreślił dyplomata, przypominając dwa ważne wydarzenia historyczne dla Ukraińców: Pomarańczową Rewolucję z 2004 roku i Rewolucję Godności z 2013 roku. Również w listopadzie, 25 listopada, przypomniał Jurasz, Ukraina upamiętnia ofiary Hołodomoru, głodu zorganizowanego przez reżim stalinowski w latach 1932-33, który doprowadził do śmierci ponad 6 milionów Ukraińców.

Nie zabrakło również podziękowań ze strony ukraińskiego ambasadora za wsparcie dla Ukraińców ze strony Stolicy Apostolskiej i papieża Franciszka. „Nie ma innego światowego przywódcy lub duchowego autorytetu, który wspominałby Ukrainę częściej w tych tysiącach tragicznych dla nas dni, niż robił to i nadal robi papież Franciszek” - powiedział ukraiński dyplomata.

1001 dni sprzeciwu ludzkości wobec przemocy

Na zakończenie obchodów głos zabrała również Ołena Zełenska. „Trudno powiedzieć, a nawet uwierzyć, że dziś dzieli nas już 1001 dni od rozpoczęcia wielkiej wojny w Europie XXI wieku: rosyjskiej inwazji na Ukrainę na wielką skalę. To nie jest data, którą chcemy świętować. Dlatego świętujemy coś innego: dziś jest 1001. dzień sprzeciwu ludzkości wobec przemocy, sprawiedliwości wobec zastraszania” - powiedziała.

W imieniu Ukrainy pierwsza dama podziękowała kard. Zuppiemu za pomoc w powrocie Ukraińców z rosyjskiej niewoli i przekazaniu ciał żołnierzy poległych w walce. Zwróciła również uwagę, że jest „wdzięczna i wzruszona za wszystkie dzieła Ojca Świętego mające na celu wspieranie narodu ukraińskiego”. Przytoczyła również apel papieża Franciszka wygłoszony podczas wczorajszej audiencji generalnej: „Pocieszyły nas jego słowa duchowego wsparcia, w których odnajdujemy wysiłek, by być silniejszymi. Ukraina jest wdzięczna za wszystkie wizyty przedstawicieli Stolicy Apostolskiej w Ukrainie. Jesteśmy wdzięczni wszystkim tym, którzy pomimo ryzyka przyjeżdżają do ukraińskich miast, aby na własne oczy zobaczyć prawdę i pomóc w zwycięstwie dobra i człowieczeństwa. Ukraina pragnie sprawiedliwego i trwałego pokoju, którego zasady będą oparte na zasadach prawa międzynarodowego i Organizacji Narodów Zjednoczonych” - podsumowała Zełenska.