Trzy kilometry długości, ponad sto numerów, w centrum szkoła. Dziś już tylko wśród leśnych topoli gdzieniegdzie lipy i zdziczałe jabłonie czy śliwy. Wieś partyzancka, która za swoje przywiązanie do Ojczyzny, za swój patriotyzm i pomoc AK-owcom zapłaciła najwyższą cenę. Najpierw spalona przez Niemców, a po wojnie, gdy mieszkańcom udało się wrócić i odbudować swoje domy, gdy udało się na nowo zacząć życie, władze komunistyczne ukarały ich ponownie – wysiedlono wszystkich, budynki zrównano z ziemią, teren przeorano, w miejsce gospodarstw i pól posadzono drzewa.

Będziemy pamiętać

Za sprawą jednej decyzji niewygodny Stefanów przestał istnieć. Ale nie w pamięci mieszkańców, nie we wspomnieniach ludzi z okolicznych wiosek, nie w świadomości rodzin wysiedlonych czy wreszcie żołnierzy Armii Krajowej, którzy stoczyli tu zwycięską bitwę z Niemcami, a od gospodarzy ze Stefanowa doświadczyli ogromnej życzliwości, pomocy i opieki. O Stefanowie pamiętają uczniowie szkół z Gielniowa, pamiętają władze gminy, pamiętają wszyscy jej mieszkańcy. Postawili tu drewniany krzyż, na fundamentach wyburzonego domu zbudowali ołtarz, na którym umieścili tablice upamiętniające to, co się tu wydarzyło. I każdego roku w środku lasu, na ruinach dawnej wsi, organizują piękne uroczystości patriotyczno-religijne. Wtedy znowu wraca tu życie, ożywają wspomnienia i po policzkach starszych osób płyną łzy. Oni byli świadkami historii. Teraz przekazują ją młodemu pokoleniu, które tak wymownie odpowiada: będziemy pamiętać!

O bohaterstwie i odwadze

Mała gmina Gielniów w powiecie przysuskim, położona na trasie z Piotrkowa Trybunalskiego do Radomia, w której herbie znajduje się bł. Władysław z Gielniowa, patron miejscowości i gimnazjum, w czasie wojny wycierpiała wiele. To tu miały miejsce pacyfikacje wsi Gałki, Mechlin i Stefanów. To tu w 1940 r. za pomoc mjr. Henrykowi Dobrzańskiemu „Hubalowi” Niemcy stracili kilkudziesięciu mieszkańców Gałek i Mechlina, a w 1944 r. spalili Stefanów. W niemal każdej rodzinie są wątki związane z tragiczną historią sprzed lat, z pokolenia na pokolenie są przekazywane opowieści o bohaterstwie i odwadze, o polskich partyzantach i żołnierzach Armii Krajowej. Bo tu każdy kamień i każda przydrożna kapliczka mówi o tym, co było, i wspomina ludzi, którzy za cenę własnego życia służyli Ojczyźnie i pomagali innym. Może dlatego uroczystości w Stefanowie, które odbywają się na kilka dni przed rocznicą bitwy z 26 września 1944 r., gromadzą setki osób, tych starszych i młodych.

Prawdziwie wolny naród

Po wojnie wieś odbudowano, ale władza ludowa w 1952 r. przesiedliła mieszkańców w rejon Wrocławia, Legnicy, Słupska i Olsztyna, do tamtejszych PGR-ów, a ich domy zrównała z ziemią pod pretekstem budowy poligonu, który nigdy nie powstał. Prawdziwym powodem były głębokie tradycje AK-owskie. Jak opowiadają świadkowie, żołnierze pojawili się w nocy, wyciągnęli mieszkańców z domów, wzięli robotników z „Gerlacha”, buldożery i w ciągu trzech dni zlikwidowali wieś. Nie pozwolono nawet zebrać zboża, choć to właśnie była pora żniw. Ludzi pakowano na samochody i wywożono. Potem władze zmusiły dzieci i młodzież z miejscowych szkół, mieszkańców okolicznych wiosek, robotników, by zalesiali teren. Jednak las co jakiś czas płonął. Mówiono nawet, że w tym miejscu nie dochowają się lasu.

W latach 90. ubiegłego wieku do Stefanowa zaczęła przyjeżdżać młodzież. Od 1994 r., gdy na wójta gminy Gielniów został wybrany Władysław Czarnecki, którego rodzina właśnie ze Stefanowa pochodzi, honorowy członek Światowego Związku Żołnierzy AK, o miejscowości stało się głośno. Każdego roku w rocznicę bitwy i spalenia wsi odprawiana jest Msza św., odbywają się koncerty pieśni patriotycznych, spotykają się ze sobą osoby, które nieraz po latach się odnajdują. Uroczystość wzbudza ogromne zainteresowanie młodzieży, która opowieści o „wielkim Stefanowie” zna z przekazu dziadków, rodziców, ale też ze szkoły. W tym roku było podobnie – dzieci i młodzież ze Szkoły Podstawowej im. Armii Krajowej i Gimnazjum Publicznego im. bł. Władysława w Gielniowie wzruszająco muzyką i słowem opowiedziały wojenną i powojenną historię Polski oraz Stefanowa. Na Mszę św. celebrowaną przez proboszcza z Gielniowa – ks. kan. Kazimierza Okrutnego przyszło blisko tysiąc osób. Byli: żołnierze AK, żyjący kombatanci bitwy pod Stefanowem, poczty sztandarowe związków AK z Piotrkowa Trybunalskiego, Przysuchy, Radomia, Skaryszewa, Szydłowca, przedstawiciele Solidarności, starostw i gmin powiatu Przysucha i Opoczno, IPN Łódź. Wójt Władysław Czarnecki został odznaczony przez AK-owców za zaangażowanie w upamiętnianie wydarzeń w Stefanowie, a kombatanci pobrali ziemię ze Stefanowa, by zawieźć ją do Krakowa. I każdemu w uszach dźwięczały słowa z wygłoszonej przez ks. Stanisława Obratańskiego homilii, że „prawdziwie wolny jest naród, który potrafi wychować takich ludzi, takich patriotów, jak mieszkańcy Stefanowa”.