Jeśli ktoś myśli, że prawda o ostatnim półwieczu, o czasach rządów komunistycznych, jest w Polsce dobrze znana i właściwie oceniana, to się głęboko myli. Dawni oprawcy z urzędów bezpieczeństwa, jak również rządzący Polską wszelkiego rodzaju partyjniacy wyższych i niższych szczebli, ich kolejne pokolenia, są nadal przekonani o swojej uprzywilejowanej roli; bezczelni, nie okazują skruchy, nie mówiąc już o przyznaniu się do winy – często strasznej zbrodni.

Ich synowie i wnuki, dzisiaj dobrze ustawieni, tzw. „Europejczycy”, „światowcy”, publicznie trochę wstydzą się optować za komunistami, wychwalać swoich przodków i minione lata, ale przy najmniejszej nadarzającej się okazji ustawiają się po „właściwej” stronie i głosują na „swoich”. Dostają furii, gdy słyszą o lustracji, dekomunizacji, reprywatyzacji, o rozliczeniu zbrodniarzy i złodziei mienia publicznego.

Często po projekcjach moich filmów dokumentalnych wywiązują się dyskusje i wtedy wychodzi przysłowiowe „szydło z worka”. Jestem pewna, że gdyby nadarzyła się okazja, ogromna część naszego społeczeństwa machałaby czerwonymi flagami i wspierała swoją dawną władzę. I nie są to tylko ci z partyjnej góry, powszechnie znani (Jaruzelski, Kiszczak), ale całe rzesze drobnych partyjniaków, dawnych sekretarzy gminnych, powiatowych, wojewódzkich, aż do funkcjonariuszy Komitetu Centralnego, milicjantów, ormowców, różnego autoramentu dyrektorów, kierowników, wszelkich urzędników i innych mizernych ludzi, wdzięcznych władzy za przywileje – wszyscy z rodzinami, kolejnymi pokoleniami. Do tego dochodzą „ludzie kultury”, pupile władzy tamtego półwiecza i ich następcy dzisiaj, a że, jak wiadomo, „niedaleko pada jabłko od jabłoni”, mamy kolejne pokolenia popaprańców, ludzi bezmyślnych, nakierowanych tylko na zyski, wyklinających „moherów, pisiorów, kaczorów, śmiesznych patriotów, ideowców, biednych nieudaczników…”. Wystarczy przejechać się po Warszawie Aleją Róż, Przyjaciół, Marszałkowską od Placu Unii, Idzikowskiego, wśród willi Mokotowa, Wilanowa, Żoliborza, a potem zajrzeć do apartamentowców w Ogrodzie Saskim i zapytać, czyje to są własności, kto tam mieszka, a odpowiedź na pytanie o „stan ducha narodu”, które stawiał Jan Paweł II, jest jasna.

Jerzy Kasprzycki w „Korzeniach miasta” napisał: „Najlepsze ocalałe i odbudowane kamienice, place, tereny miasta przejmowali funki i półfunki, sporządzali księgi wieczyste i stawali się właścicielami”.

Aby puenta była bardziej czytelna, warto zamyślić się nad zdarzeniem sprzed kilku dni. Tadeusz Płużański, syn żołnierza wyklętego, autor wielu znamienitych książek o zbrodniach ubeckich, poszedł na pogrzeb Eugeniusza Chimczaka, jednego z okrutnych katów więzienia na Rakowieckiej w Warszawie, podszedł do jego żony i zapytał: „Czy pani wie, co robił pani mąż po wojnie?”. Usłyszał odpowiedź: „Jeśli pan tak pyta, to znaczy, że jest pan synem jakiegoś bandyty, a my walczyliśmy z takimi bandytami”. Jak widać, nic nie zrozumieli, są butni, pewni siebie i mordowaliby dalej, może tylko trochę innych przeciwników, bo tamtych bohaterów już nie ma. Podobnie odpowiedziała mi wcześniej sędzia Maria Gurowska vel Sand-Eisenmann, która skazała na śmierć generała Fieldorfa „Nila”. Gdy zapytałam, jak dzisiaj osądziłaby Fieldorfa, odpowiedziała z wielką butą, krzycząc: – Zrobiłabym to samo!

Widać jasno, do czego doprowadziła polityka III RP – brak lustracji, ukarania i rozliczenia wszelkich zbrodni i nieprawości.