Reklama

Niedziela Wrocławska

W służbie pojednania

Niedziela wrocławska 46/2015, str. 6-7

[ TEMATY ]

rocznica

Ze zbiorów Archiwum Archidiecezjalnego we Wrocławiu

Abp B. Kominek z Księdzem Prymasem S. Wyszyńskim w drodze do WSD we Wrocławiu, uroczystości milenijne 15-17 X 1966 r.

Abp B. Kominek z Księdzem Prymasem
S. Wyszyńskim w drodze do WSD we Wrocławiu,
uroczystości milenijne 15-17 X 1966 r.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W dniu 18 listopada br. przypada 50. rocznica wystosowania przez biskupów polskich „Orędzia do niemieckich braci w biskupstwie”. Dokument ów, jeden z wielu kierowanych w atmosferze kończącego się Soboru Watykańskiego II do episkopatów wielu krajów, zapraszał do uczestnictwa w obchodach Millennium Chrztu Polski w 1966 r. Specyfika orędzia skierowanego do episkopatu Niemiec tkwiła w fakcie podjęcia przez biskupów próby przełamania niechęci między dwoma narodami, które – choć kształtowane przez tradycję chrześcijańską w czasie wielowiekowego sąsiedztwa – pozostawały w stanie licznych konfliktów, których ofiarą zwykle padała Polska, szczególnie doświadczona wywołaną przez Trzecią Rzeszę Niemiecką II wojną światową. Zasadniczy wpływ na powstanie orędzia i jego ostateczny kształt miał Bolesław Kominek – metropolita zasiadający na wrocławskiej stolicy biskupiej.

Przywiązany do polskości

Reklama

Pochodzenie abp. Bolesława Kominka i jego związki ze Śląskiem a także pełniona posługa w kościele wrocławskim czyniły z niego osobę w szczególny sposób predestynowaną do podjęcia „budowania mostów” między Polakami a Niemcami w podzielonej po wojnie na wrogie obozy Europie. Wychowany przez Katarzynę i Franciszka w gronie dziesięciorga rodzeństwa poza religijną wrażliwością wyniósł z domu przywiązanie do polskości. Wyjście poza krąg domu rodzinnego i nauka w szkole powszechnej uświadomiły Bolesławowi odrębności narodowościowe i kulturowe wśród mieszkańców Śląska. W szkole zobowiązany był do posługiwania się językiem niemieckim, pod groźbą stosowanych w ówczesnym procesie nauczania kar. W środowisku rodzinnym zaś karcony był za spontaniczne posługiwanie się językiem niemieckim.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

W 1915 r. Bolesław decyzją ojca rozpoczął naukę w Królewskim Gimnazjum w Rybniku. Jako pierwszy mieszkaniec Radlina pogłębiał wiedzę na poziomie gimnazjalnym, wśród kilkunastu Polaków kształcących się w tej elitarnej rybnickiej szkole w znacznie liczniejszym gronie zamożnej młodzieży niemieckiej. Wybuch I wojny światowej ożywił ducha narodowego wśród polskich mieszkańców Śląska. Znalazło to swój wyraz również w aktywności młodzieży polskiej. Bolesław uczestniczył w działaniach konspiracyjnego i pielęgnującego tradycje katolicko-narodowe filareckiego związku Elsów; jego członkowie – zwalczani przez władze – mieli zasługi w ideowym rozwoju i wzmocnieniu polskiego ruchu narodowego na Śląsku.

Wszechstronnie uzdolniony i wykształcony

Jesienią 1923 r. rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wraz z innymi klerykami pochodzącymi z polskiej części Górnego Śląska zamieszkał w Kolegium Ojców Jezuitów. Poza obowiązkowymi zajęciami z filozofii i teologii Bolesław uczestniczył również – co znamienne – w wykładach z literatury polskiej.

Reklama

Przymioty intelektualne Bolesława docenił ordynariusz katowicki bp Arkadiusz Lisiecki, kierując go po święceniach udzielonych 1 września 1927 r. na studia do Instytutu Katolickiego w Paryżu, gdzie ten uzyskał licencjat z nauk społecznych oraz w 1930 r. doktorat z filozofii. Łącząc Studium z pracą duszpasterską wśród polskiej emigracji młody kapłan odbył równocześnie wyjazdy naukowe do Austrii, Niemiec, Włoch i Wielkiej Brytanii. Podobne studia i podróże zagraniczne odbyli późniejsi biskupi m.in.: Czesław Kaczmarek i Herbert Bednorz, także prymas Stefan Wyszyński. Fakt zainteresowania rządców Kościoła Polski międzywojennej wykształceniem duchowieństwa w dyscyplinach społecznych wskazuje na ich dalekowzroczność i świadomość zagrożenia Polski przyszłą konfrontacją z komunizmem i ideologią lewicową.

Po 1945 r.

Zakończenie II wojny światowej i postanowienia w Poczdamie w lipcu 1945 r. usytuowały Polskę w sferze politycznych wpływów Moskwy. Episkopat Polski, choć świadomy zagrożeń, aktywnie włączył się w powojenną odbudowę. W trosce o potrzeby wiernych, stabilizację życia i integrację społeczeństwa Prymas August Hlond przystąpił do organizowania struktur kościelnych na przyłączonych Ziemiach Zachodnich i Północnych, mianując 15 sierpnia 1945 r. kościelnych rządców. Na terenie archidiecezji wrocławskiej wyznaczył administratorów trzech nowych jednostek – administratur apostolskich, w tym w Opolu ks. Bolesława Kominka. Wszyscy oni otrzymali uprawnienia jurysdykcyjne przysługujące biskupom rezydencjalnym. Po ingresie 2 września 1945 r. administrator Opolszczyzny, nie bacząc na bolesne doświadczenia wojny, podjął trud kształtowania polskiego życia kościelnego, narodowego i państwowego oraz integrację ludności autochtonicznej z napływową, wywodzącą się z Kresów Wschodnich.

Wojna o człowieka

Przestrzegając duchownych przed aktywnością polityczną, sam przejmował obowiązek krytycznej oceny stosunku władz wobec Kościoła i religii. W kwietniu 1947 r. w kazaniu z okazji Tygodnia Ziem Odzyskanych w katedrze Świętego Krzyża w Opolu mówił: „Wojna się skończyła, [lecz] teraz toczy się druga wojna o człowieka, między światem chrześcijańskim a światem materializmu”.

Reklama

Reakcją władz na konsekwentne trwanie Episkopatu przy kanonicznych racjach była decyzja o usunięciu 26 stycznia 1951 r. administratorów apostolskich. Ich miejsce zająć mieli dyspozycyjni wobec komunistycznego rządu, wybrani pod naciskiem władz i resortu bezpieczeństwa wikariusze kapitulni. Ks. Kominek, internowany w benedyktyńskim klasztorze w Lubinie Wielkopolskim, mógł stąd wyjechać z zakazem jednak zamieszkania na Ziemiach Zachodnich i w województwie katowickim.

Biskup Bolesław Kominek

Prymas Wyszyński, poszukując możliwości rozwiązania konfliktu z władzami państwowymi, udał się do Rzymu. Uzyskał nominacje na biskupów dla proponowanych przez siebie rządców diecezji. Wśród wskazanych w tajemnicy 26 kwietnia 1951 r. nominatów znajdował się przeznaczony do posługi we Wrocławiu ks. Bolesław Kominek. Jednak nominaci ze względu na sytuację polityczną w kraju nie mogli objąć swych stolic biskupich.

Polityczna odwilż października 1956 r. pozwoliły Prymasowi Stefanowi Wyszyńskiemu odzyskać wolność, a na Ziemiach Zachodnich i Północnych zasiedli prawowici rządcy. Na Dolnym Śląsku 16 grudnia 1956 r. miejsce ks. Kazimierza Lagosza zajął bp Bolesław Kominek. Uporządkowawszy kwestie zarządzania Kościołem, bp Kominek przystąpił do wcielania długofalowych inicjatyw duszpasterskich w ramach Wielkiej Nowenny Narodu przed Millennium Chrztu Polski.

Jednak w całym kraju postępowała inwigilacja Kościoła. Wobec abp. Kominka posługiwano się rozbudowywaną siecią agenturalną oraz wszelkimi dostępnymi w owym czasie technikami operacyjnymi: wiedzę o jego życiu i działalności czerpano z podsłuchu telefonicznego, podsłuchu pomieszczeń kurii, kontroli korespondencji, zdjęć. Intensyfikacja działań resortu bezpieczeństwa wobec abp. Kominka przypadła na czas Soboru Watykańskiego II.

Orędzie pojednania

Reklama

W ścisłym związku z ideą dialogu przyświecającą soborowi pozostawało wystosowane 18 listopada 1965 r. związane z Millennium Chrztu Polski „Orędzie biskupów polskich do biskupów niemieckich”. Dokument ów, w zamyśle polskich hierarchów pomost na drodze do polsko-niemieckiego pojednania, został przez władze wykorzystany do walki z Kościołem. Fakt, iż rzeczywistym autorem orędzia był abp Kominek, uczynił tę sprawę szczególnie drażliwą. Dostrzegalne było to w reakcjach miejscowej ludności, która pozostawała pod propagandowym wpływem środków społecznego przekazu i atmosfery organizowanych z inicjatywy partii wieców potępienia głosu biskupów, odmawiających im prawa przemawiania w imieniu całego Narodu.

W grudniu 1970 r. kanclerz NRF Willy Brandt oraz premier PRL Józef Cyrankiewicz podpisali w Warszawie „Układ między NRF a PRL o podstawach normalizacji ich wzajemnych stosunków”. Ten akt uznał zachodnie granice Polski przez RFN. Jednocześnie – na co wskazywał abp Kominek – potwierdził rangę i zasadność podejmowanych wcześniej, a zwalczanych przez komunistyczne władze, zabiegów Episkopatu Polski na rzecz pojednania polsko-niemieckiego.

Prawo Polski i Kościoła do Ziem Zachodnich

Wymownym dowodem Stolicy Apostolskiej potwierdzającym prawo Polski i Kościoła polskiego do tych ziem było nadanie metropolicie wrocławskiemu abp. Bolesławowi Kominkowi godności kardynała 5 marca 1973 r.

Rok później, 10 marca 1974 r. dzwony katedry wrocławskiej obwieściły zgon Kardynała. Uroczystości pogrzebowe 13 i 14 marca zgromadziły rzesze duchowieństwa i wiernych, pod przewodnictwem Prymasa Wyszyńskiego i metropolity krakowskiego Karola Wojtyły do Wrocławia przybyli członkowie episkopatów: NRD, RFN i Austrii – co niewątpliwie stanowiło owoc podjęcia z biskupami niemieckimi dialogu w 1965 r. Uroczystości te stanowiły manifestację religijności i przywiązania ludu polskiego do Kościoła oraz do Pasterza, który choć doświadczony bolesną przeszłością sąsiedztwa polskiego i niemieckiego, miał odwagę podjąć trud wzajemnego przebaczenia i pojednania.

2015-11-10 12:09

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Prymas trudnych i doniosłych przemian

Od 2010 r. odbywają się w Szczecinie sympozja naukowe pt. „Pamięć i wdzięczność na Pomorzu Zachodnim”. Tematycznie sympozja poświęcone są hierarchom, których działalność odegrała znaczącą, pozytywną rolę na Pomorzu Zachodnim, zatem zasługują na pamięć i wdzięczność

W minionych latach przedstawiono trzy postaci. Byli to św. Jana Paweł II, prymasi Polski kard. Stefan Wyszyński i kard. August Hlond. Trwałym pokłosiem każdego sympozjum było wydanie drukiem wygłoszonych referatów. Czwarte z kolei, które odbyło się 30 września 2015 r., zostało poświęcone osobie kard. Józefa Glempa (1929-2013). Był on w latach 1980-2009 prymasem Polski, do 2004 r. przewodniczącym Konferencji Episkopatu Polski. Stał na czele Kościoła w Polsce w czasach trudnych ze względu na stan wojenny, przemiany ustrojowe od 1989 r., procesy integracji z Unią Europejską. Sympozja przygotowane głównie przez pracowników Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Szczecińskiego wsparte bywają obecnością znakomitych uczonych zaproszonych z innych polskich ośrodków. W tym roku współorganizatorami byli Archiwum Państwowe w Szczecinie i Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Szczecinie.
CZYTAJ DALEJ

Papież o intencji modlitewnej na sierpień: żyjemy w czasach lęku i podziałów

2025-07-29 16:48

[ TEMATY ]

intencja

Papież Leon XIV

Vatican Media

Módlmy się, aby społeczności, których współistnienie wydaje się coraz trudniejsze, nie ulegały pokusie konfrontacji z powodów etnicznych, politycznych, religijnych czy ideologicznych - apeluje Leon XIV w opublikowanym dziś filmie promującym papieską intencję na sierpień: „O umiejętność życia wspólnego”.

Ojciec Święty przyznaje, że „żyjemy w czasach lęku i podziałów. Nieraz postępujemy tak, jakbyśmy byli sami - wznosimy mury, które oddzielają nas od siebie, zapominając, że jesteśmy braćmi i siostrami”.
CZYTAJ DALEJ

Do Rzymu na jubileuszowe spotkanie młodych

2025-07-29 23:14

ks. Jakub Nagi

Msza św. na rozpoczęcie pielgrzymki na jubileuszowe spotkanie młodych do Rzymu

Msza św. na rozpoczęcie pielgrzymki na jubileuszowe spotkanie młodych do Rzymu

W niedzielę, 27 lipca 2025 r., w kościele pw. św. Mikołaja w Rzeszowie-Przybyszówce, odbyła się uroczysta Msza św. rozpoczynająca pielgrzymkę młodzieży z diecezji rzeszowskiej do Rzymu na te dni. Ponad 250 osób – w pięciu autokarach wyruszyło, aby wziąć udział w Jubileuszu Młodych i spotkać się z Ojcem Świętym Leonem XIV.

Eucharystii przewodniczył Biskup Rzeszowski Jan Wątroba, a wraz z nim koncelebrowali ją duszpasterze młodzieży, którzy będą towarzyszyć pielgrzymom jako duchowi opiekunowie w czasie całej drogi. Wspólna modlitwa zgromadziła nie tylko uczestników wyprawy, ale również ich rodziny i bliskich, którzy przybyli, aby ich pożegnać.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję