Na cmentarzu Les Champeaux w 72 grobach spoczywa ok. 700 Polaków. Nekropolie te przypominają o wielu pokoleniach naszych rodaków żyjących na obczyźnie – często zapomnianych, czekających na modlitwę, symboliczne znicze i kwiaty. Wystarczy zrobić kilka kroków za bramę niewielkiego cmentarza, usytuowanego na skalnym wzniesieniu, aby zobaczyć nazwiska wielkich Polaków, którzy zakończyli swoje ziemskie życie na francuskiej ziemi. Wielu z nich zmuszonych było do życia na obczyźnie z powodu okupacji ojczystej ziemi i walk toczonych o niepodległość Polski. Pierwsi rodacy, którzy spoczęli w Montmorency, to uczestnicy powstania listopadowego, ludzie kultury i sztuki, działacze polityczni, arystokracja i szlachta.
Wielka Emigracja
Wzmianki o odwiedzających tę miejscowość Polakach sięgają drugiej połowy XVI wieku.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Na początku XIX wieku, w okresie panowania Napoleona, odbywały się tutaj wycieczki polskich studentów. Jednak najwięcej naszych rodaków odwiedzało Montmorency w czasie fali Wielkiej Emigracji. Do opuszczania kraju zmusiły ich prześladowania cara Mikołaja I oraz upadek powstania listopadowego.
Cmentarz ten jest cennym źródłem wiedzy o pierwszych Polakach Wielkiej Emigracji, uczestnikach powstania listopadowego, intelektualistach, ludziach pióra czy artystach. Tutaj spoczywają m.in. malarze: Olga Boznańska i Tadeusz Makowski, rzeźbiarze: Cyprian Godebski i Władysław Oleszczyński i generałowie: Henryk Dembiński i Władysław Zamoyski. Odnajdziemy również grób polskiej patriotki, która opatrywała rannych w czasie powstania listopadowego – Klaudyny Potockiej oraz nekropolie dyplomatów, oficerów z okresu międzywojennego i wojennego, działaczy politycznych i uczonych.
Za boczną bramą cmentarza znajduje się kamienna płyta nagrobna, informująca o spoczywających tu szczątkach hrabiny Delfiny z Komarów Potockiej – muzy polskiego romantyzmu, która przyjaźniła się z Mickiewiczem, Norwidem, Chopinem i Krasińskim. Nieopodal w rodzinnej mogile pochowany jest Zygmunt Lubicz-Zaleski – polski historyk literatury, poeta i filozof, więzień cytadeli, założyciel i dyrektor w 1940 r. Liceum Polskiego im. Cypriana Norwida w Villard-de-Lans.
Reklama
Na cmentarzu Les Champeaux znajdują się groby bliskich i dalszych działaczy słynnego Hotelu Lambert. Wśród nich jest mogiła Karola Sienkiewicza, jednego z założycieli w 1838 r. Polskiej Biblioteki w Paryżu oraz sekretarza księcia Adama Czartoryskiego. Pochowany został w rodzinnym grobie Sienkiewiczów, w sąsiedztwie grobu Marii Wirtemberskiej. Spoczywają tutaj także kolejni dyrektorowie Polskiej Biblioteki w Paryżu, m.in. Franciszek Pułaski.
W jednej z alejek odnajdujemy tablice oddające hołd polskim bohaterom, m.in. Naczelnemu Wodzowi Armii Polskiej gen. Władysławowi Sikorskiemu, żołnierzom Armii Krajowej poległym na ziemiach polskich i zamęczonym w łagrach, Polakom walczącym na Zachodzie podczas II wojny światowej oraz zamordowanym w Katyniu i na Wołyniu czy tym, którzy tworzyli Solidarność. Cmentarz ten kryje również zbiorowe groby Polskiej Misji Katolickiej.
Grób norwidowski
Pochowani są tutaj zarówno ci najbardziej zamożni, jak i ubodzy, którzy nie dysponowali wielkimi majątkami. Odnajdziemy tzw. grób norwidowski – pierwszą polską zbiorową mogiłę na cmentarzu w Montmorency. Spoczywają w nim prochy czternastu polskich ubogich emigrantów, którzy swoje ziemskie życie zakończyli w latach 1879 – 1902. Wśród nich Cyprian Kamil Norwid. Wybitny twórca z epoki romantyzmu początkowo pochowany został na lokalnym cmentarzu pensjonariuszy Domu św. Kazimierza, w którym zmarł. Jednak w 1888 r. prochy poety przeniesiono do wspomnianej zbiorowej mogiły. Widnieją na niej znane nam słowa z twórczości Norwida: „Ojczyzna to wielki zbiorowy obowiązek” oraz „Bo piękno na to jest, by zachwycało/ Do pracy – Praca, by się zmartwychwstało”.
Tutaj, na cmentarzu w Montmorency, pochowani są również działacz polityczny – poseł na Sejm Wielki, poeta i publicysta Julian Ursyn Niemcewicz oraz uczestnik powstania kościuszkowskiego gen. Karol Kniaziewicz.
Od połowy XIX wieku Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu organizuje pielgrzymki do Montmorency. Na początku czerwca br. Polacy mieszkający we Francji już po raz 173. modlili się w kolegiacie św. Marcina o niebo dla wybitnych rodaków pochowanych na miejscowym cmentarzu.
