Reklama

Wiara

Fenomen polskiej maryjności

Maryja była i jest obecna w wielkiej historii naszego państwa i narodu, ale także w małej historii polskich miasteczek, wsi, parafii, rodzin.

Niedziela Ogólnopolska 18/2022, str. 16-17

[ TEMATY ]

Matka Boża

Maryja

Karol Porwich/Niedziela, Adobe Stock

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Znaczenie kultu maryjnego polegało i polega na tym, że był jednym z najważniejszych nurtów wiary, który współtworzył i ukierunkował religijność, jej wzór i modelunek, jej zakorzenienie i siłę. Matka Boża zaspokaja potrzebę sakralizacji wszystkich dziedzin życia. Świadczą o tym liczba tytułów i przywilejów, które stopniowo otrzymuje, parafii i kościołów pod Jej wezwaniem, setki sanktuariów i cudownych wizerunków, wielość i różnorodność praktyk religijnych, modlitw i zewnętrznych oznak kultu, które ujawniają się w rytach, zwyczajach i folklorze. Matka Boża została oficjalnie wybrana Królową Polski i rezyduje w swej stolicy na Jasnej Górze. Równocześnie przebywa właściwie wszędzie, ukryta w słynących łaskami obrazach i figurach, w niezliczonych przedstawieniach na bramach i murach miejskich, na ścianach ratuszów i kamienic, w przydrożnych kapliczkach, w ryngrafach, medalikach i oczkach pierścionków, a wreszcie w każdym prawie domu na obrazach i obrazkach. Szkaplerz i różaniec towarzyszyły mieszkańcom Polski od narodzin do śmierci, a nawet po śmierci (pierwszym obowiązkiem matki było zawieszenie szkaplerza na szyi nowo narodzonego dziecka, do bractw różańcowych zaś zapisywano nawet zmarłych).

Matka Boża „regionalna”

Państwowy kult Matki Bożej Królowej Polski jest tylko jednym z najważniejszych nurtów pobożności maryjnej. W religijności masowej jest Ona czczona głównie jako Matka Boża „regionalna” i „lokalna”. Jako Pani lub Księżna: ze Świętej Lipki, z Gidel, z Piekar, z Ludźmierza; jako Pocieszycielka, Łaskawa, Wspomożycielka, Ucieczka grzesznych, Miłosierna, Orędowniczka, Bolesna. Uśmierza zarazy, ratuje w kataklizmach i podczas wojen, uzdrawia i chroni w potrzebie. Jest Osobą bliską i współczującą, na wzór Boskiego macierzyństwa powierzono Jej bowiem funkcję Matki ludzi. Monstra te esse matrem! – Okaż, żeś matką! – wołał Bernard z Clairvaux, by wyrazić najtrwalsze pragnienie wszystkich chrześcijan. Maryja jako „dana do obrony narodu polskiego” troszczy się i stara o jego byt, zwycięstwa i wolność. A nade wszystko jest Osobą świętą, która „wszystko może”. Jako Królowa wszystkich świętych jest od nich nieskończenie możniejsza, dlatego zestaw oczekiwań wobec Niej obejmuje wszystkie ludzkie sprawy, a Ona sama stała się najważniejszym ideogramem polskiego katolicyzmu i zajmuje w nim naczelne miejsce. Niektóre przejawy Jej ogromnej czci miały nawet znamiona mariolatrii. Kult maryjny ostatecznie ukształtował religijność masową, a w rezultacie formy pobożności maryjnej stały się pewnym wzorem dla całości praktyk religijnych. Przy tym trzeba zauważyć, że w odniesieniu do zarówno kultu maryjnego, jak i religii jako takiej konieczna jest świadomość, iż „religijność” nie jest tym samym co „kościelność”, że „wierzenia” różnią się w różnym stopniu od „wiary”, a teologiczna wykładnia kultu maryjnego nie zawsze jest całkowicie tożsama z przeżyciami i doświadczeniem świętości pątnika w sanktuarium przy cudownym wizerunku Matki Bożej.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Tytuły Matki Bożej oznaczają jasno i wyraźnie funkcje, które pełni Ona w społecznościach wiernych. Można stwierdzić bez przesady, że jest obecna w całokształcie spraw i działań ludzkich, a wszelkie przejawy życia społecznego i duchowego zostały przez Nią uświęcone. Dlatego też cześć oddawana Maryi, wyrażająca się w specjalnym kulcie – hyperdulii (większa, szczególna cześć – przyp. red.), Jej tylko należnym, przenika społeczność chrześcijańską, jest nawet dominującym nurtem religijności.

Polski symbol kulturowy

Polska maryjność jest wyrazem duchowości całego narodu, jego historii i kultury. Specyfiką polskiego kultu maryjnego jest to, że obok tego, iż zawiera on oczywiste treści religijne, jest równocześnie kodem pozwalającym wyrazić znaczenia, które okazały się niezbędne dla trwania państwowości i tożsamości narodowej; dla mas ludowych Matka Boża była zaś najważniejszym symbolem kulturowym. Wyrażało się to przede wszystkim w kształtowaniu świadomości religijno-społecznej, przy czym w Polsce religia, a w szczególności kult maryjny, odgrywała rolę języka kulturowego – podstawowego narzędzia służącego do określania się Polaków jako zbiorowości etnicznej, potem narodowej, a wreszcie politycznej. Ustanawiało to przestrzeń kulturową, w której Polacy czuli się zawsze „u siebie”, co nawet w okresach zniewolenia dawało poczucie wolności. Innym istotnym skutkiem było wytworzenie się specyficznej elitarności religijnej i religijno-narodowej, w czym kult maryjny miał znaczny udział. Wyraziło się to głównie w ideologii antemurale christianitatis oraz w powstaniu stereotypu: Polak katolik. Oba te elementy w zróżnicowanym stopniu akceptacji i interpretacji przetrwały w polskim obszarze religijnym do dzisiaj.

Reklama

Można powiedzieć, że fenomen polskiej maryjności polega na współtrwaniu świeckiego nurtu życia – w płaszczyznach społecznej, kulturowej i politycznej – z kultem maryjnym i ich współzależności. Maryja była i jest obecna w wielkiej historii naszego państwa i narodu, a także w małej historii miasteczek, wsi, parafii, rodzin. Przesadą byłoby twierdzenie, że wszystkie ważne wydarzenia dokonywały się w imię Matki Bożej, tym niemniej wszystkim im towarzyszyła symbolika maryjna.

Uczestnictwo wiernych w kulcie maryjnym wpłynęło na całokształt uczestnictwa w wierze i modeluje uczuciowość oraz postawy religijne; to z kolei wpłynęło znacząco na zjawisko, które nazywamy „polską religijnością” lub „polskim katolicyzmem”. Sanktuarium jasnogórskie i cudowny obraz Matki Bożej Częstochowskiej miały w tym niezaprzeczalny i ogromny udział.

2022-04-26 11:37

Ocena: +7 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Królowa Polski z Barda

Niedziela świdnicka 29/2016, str. 8

[ TEMATY ]

Bardo

Maryja

Ks. Daniel Marcinkiewicz

W Polsce trwa jubileusz 1050. rocznicy Chrztu Polski, który jest okazją do przemyślenia na nowo naszego chrześcijańskiego dziedzictwa. Jedną z cech polskiego katolicyzmu jest jego maryjność. Oddawanie czci Matce Bożej w Polsce jest tak stare, jak dzieje samego narodu

Pierwsza świątynia w Gnieźnie była zbudowana pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Pierwszy utwór napisany w języku ojczystym to pieśń „Bogarodzica”. Pełne jednak upowszechnienie i unarodowienie kultu Matki Bożej przypada na epokę Wazów. Zanim jednak król Jan Kazimierz Waza oddał Polskę pod berło Maryi, odczytując w katedrze lwowskiej tekst ślubów napisany przez św. Andrzeja Bobolę, Najświętsza Maryja Panna sama ogłosiła się Królową Polski i mówiła o tym cała ówczesna Europa. Matka Boża w 1608 r. objawiła się włoskiemu jezuicie Julio Mancinellemu. Kiedy Mancinelli zapytał się Maryi, pod jakim wezwaniem chce być czczona? Odpowiedziała mu: „Dlaczego nie nazywasz mnie Królową Polski? Ja to Królestwo bardzo umiłowałam i wielkie rzeczy dla niego zamierzam, ponieważ osobliwą miłością do Mnie płoną jego synowie”. Treść tych objawień rozpowszechnił kanclerz wielki litewski Albrecht Stanisław Radziwiłł, nazywający Maryję Królową Polski Wniebowziętą, a pomagał mu w tym św. Andrzej Bobola – autor ślubów lwowskich.

CZYTAJ DALEJ

Świadectwo Abby Johnson: to, że zobaczyłam aborcję na własne oczy rozdarło mi serce

2024-03-26 21:00

[ TEMATY ]

#NiezbędnikWielkopostny2024

Archidiecezja Krakowska

Film "Unplanned – Nieplanowane" był prawdziwym ciosem dla Planned Parenthood - największej sieci klinik aborcyjnych w USA.

W każdą środę Wielkiego Postu chcemy zachęcać Was do wielkiej modlitwy za dzieci zagrożone aborcją oraz ich matki, a także za nienarodzonych i ofiary aborcji.

CZYTAJ DALEJ

Papież Franciszek skierował przesłanie do księży Kościoła radomskiego

2024-03-28 17:05

[ TEMATY ]

Bp Marek Solarczyk

papież Franciszek

diecezja radomska

PAP/GIUSEPPE LAMI

- Przezwyciężajcie ludzkie podziały, aby pracować razem w Winnicy Pańskiej - tymi słowami papież Franciszek zwrócił się do kapłanów diecezji radomskiej. Papieskie przesłanie zostało odczytane w trakcie Mszy Krzyżma w katedrze Opieki Najświętszej Maryi Panny w Radomiu. Liturgii przewodniczył biskup Marek Solarczyk. W koncelebrze uczestniczył bp Piotr Turzyński i ok. 300 księży.

Papieskie przesłanie, które odczytał ks. Marcin Zieliński, pracownik Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej, zostało skierowano w okazji rozpoczynającego się Roku Modlitwy o świętość Kapłanów Diecezji Radomskiej. Papież Franciszek wyraził podziękowanie kapłanom za kapłańskie świadectwo i za wielkie ukryte dobro, które czynią w pracy duszpasterskiej, za „codzienne sprawowanie Eucharystii i miłosierne udzielanie rozgrzeszenia w sakramencie pojednania, za wierność wobec podjętych zobowiązań”.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję