W historii Europy nowożytnej była to sytuacja bez precedensu. Nie zdarzyło się nigdy dotąd, by tak wielkie państwo, niegdyś regionalne mocarstwo, zostało w ciągu 23 lat rozdarte przez trzech sąsiadów z pogwałceniem wszelkich zasad prawa międzynarodowego.
Jesień 1795 r. była dramatycznym epilogiem I RP. Rok po klęsce insurekcji, upokorzona obcą przemocą, kończyła właśnie w konwulsjach bezsilności i obojętności Europy swoją agonię. 24 października 1795 r. Prusy przystąpiły do konwencji rozbiorowej, podpisanej już wcześniej między Rosją i Austrią, a 25 listopada w Grodnie Stanisław August Poniatowski ogłosił swoją abdykację, oddając los polskiego narodu w ręce Katarzyny II.
Bolesne pytanie
Pytanie, dlaczego upadła, było dla kolejnych pokoleń skazanych na niewolę pytaniem nie tylko o same rozbiory, ale także o historię Rzeczypospolitej szlacheckiej, a zwłaszcza o odpowiedzialność elit szlacheckich za państwo.
Generalizując, można skonstatować, że w dyskusjach, które często wracały, zwłaszcza po kolejnych klęskach powstańczych, przeważały dwa stanowiska, spersonalizowane przez tzw. szkoły historyczne ukształtowane w cieniu hekatomby powstania styczniowego. Tak zwana szkoła krakowska lansowała pogląd o „winie własnej”, czyli polskiej anarchii. Jej główne tezy sprowadzają się do następujących ocen: „Nierząd przyprawił nas o utratę politycznego życia” (Michał Bobrzyński) oraz „anarchiczny charakter Polaków” (Józef Szujski). Polemikę z tym stanowiskiem stanowiła warszawska szkoła historyczna (Władysław Smoleński, Tadeusz Korzon), która ukazywała rozbiory jako „gwałt” dokonany przez „trzech oprawców” na kraju, który dźwigał się z głębokiego kryzysu i gdyby nie „brutalna interwencja” zaborców, doszłoby do jego odrodzenia. A zatem I Rzeczpospolita, według tych ocen, wcale nie upadła, tylko została zniszczona przez sąsiadów. Zaprezentowana panorama interpretacji obciążona była aktualnymi kontekstami, w których powstawały, i celami, którym miała służyć, dlatego wymaga głębokiej reinterpretacji.
Profesor kochał młodzież i chętnie z nią przebywał, i to z wzajemnością
Prof. Józef Szaniawski był wybitnym historykiem. Jako nauczyciel akademicki, dziennikarz, publicysta działał z przekonaniem, że prawdziwa historia jest mistrzynią prawdziwej polityki. Był wykładowcą w wielu uczelniach, m.in. na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie i w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu. Ten wielki pasjonat historii zmarł tragicznie 4 września 2012 r. - spadł w przepaść w Tatrach. Miał 68 lat. Prowadzona przez niego lekcja historii, której z zapartym tchem słuchali Polacy, została nagle przerwana.
Urodził się w 1944 r. we Lwowie. W latach 1970-85 był dziennikarzem PAP-u, a jednocześnie od 1973 r. konspiracyjnie współpracował z Radiem Wolna Europa jako stały korespondent w Warszawie. Przekazywał w świat informacje o zniewoleniu politycznym Polski przez Moskwę, o zbrodniach stanu wojennego, ukazywał prawdziwe oblicze systemu komunistycznego, demaskował zbrodnie komunizmu. W 1985 r. na ślad jego działalności na rzecz ujawniania prawdy wpadli funkcjonariusze SB, a sąd wojskowy stanu wojennego skazał go na 10 lat więzienia jako „agenta” USA. Do 22 grudnia 1989 r. przetrzymywany był w najcięższych więzieniach PRL-u, m.in. w Warszawie na Rakowieckiej i w Barczewie, w dawnym zamku krzyżackim Wartenburg, pilnie strzeżonym, z którego - jak sam mówił - nigdy nikt nie uciekł. Tam, za grubymi murami, w zamknięciu, czytał „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza. Warto wiedzieć, że po latach przyczynił się do wydania narodowej unikatowej edycji „Krzyżaków”, ilustrowanej fragmentami „Bitwy pod Grunwaldem” Jana Matejki. W czasie czteroletniego pobytu w Barczewie Józef Szaniawski pół roku spędził w podziemnym karcerze bez okna. Przebywał też w jednej celi ze zbrodniarzem płk. Adamem Pietruszką, skazanym za udział w zabójstwie ks. Jerzego Popiełuszki. W 1990 r. Józef Szaniawski został uniewinniony, ale nastąpiło to dopiero dzięki oddolnej akcji, zorganizowanej przez rodzinę, dziennikarzy, twórców kultury, działaczy podziemia. W 1990 r. został zrehabilitowany przez Sąd Najwyższy i uznany za „ostatniego więźnia politycznego PRL-u”.
Prof. Szaniawski sprzeciwiał się wpływom sowieckim w Polsce, jednocześnie działając na rzecz integracji Polski z NATO. Był pełnomocnikiem i przyjacielem płk. Ryszarda Kuklińskiego, dzięki któremu nie doszło do wybuchu trzeciej wojny światowej. Wspólnie doprowadzili do powstania Pomnika Katyńskiego w Warszawie. Walczył o dobre imię płk. Kuklińskiego, ostatecznie przyczyniając się do jego rehabilitacji w świetle prawa. To prof. Szaniawski osobiście przywiózł z USA do Polski urnę z prochami płk. Kuklińskiego i założył w Warszawie poświęconą mu Izbę Pamięci. Był kustoszem i przewodnikiem tego szczególnego muzeum poświęconego Pułkownikowi.
Publikował w prasie polskiej, m.in. w „Niedzieli”, oraz w prasie polonijnej. Pisał artykuły naukowe i prasowe, eseje polityczne, scenariusze filmów dokumentalnych oraz książki. Oto niektóre tytuły: „Reduta - Polska między historią a geopolityką, „Samotna misja - pułkownik Kukliński i zimna wojna”, „Pułkownik Kukliński. Misja Polski”, „Pułkownik Kukliński - tajna misja”, „Marszałek Piłsudski i Polacy”, „Victoria Polska. Marszałek Piłsudski w obronie Europy”, „Bitwa Warszawska 1920 w obronie Polski i Europy”, „Nowy Jork - symbole miasta”, „Grunwald - pole chwały”, „Imperium zła. Rosja przeciw Polsce i Europie”.
Prof. Józef Szaniawski był wielkim patriotą, niestrudzonym badaczem historii ojczystej oraz dziejów Europy i świata. Jego studia i badania dokumentów niejednokrotnie doprowadzały do wniosku, że dzieje Polski to historia zmarnowanych szans. Niezmordowanie odkrywał te karty historii Rzeczypospolitej, które świadczyły o jej potędze. Na wielkiej historii polskich zwycięstw i klęsk wychowywał młodzież, jako przyszłą patriotyczną polską elitę, i wytrwale budował lepszą przyszłość Ojczyzny. Na jego przykładzie widać, że są ludzie, których nie da się zastąpić.
Miejscem wiecznego spoczynku śp. prof. Józefa Szaniawskiego jest cmentarz Powązkowski w Warszawie.
Caritas Archidiecezji Lubelskiej i Fundacja Misja Tandale wierzą, że razem można więcej i łączą siły, aby przygotować wyprawki szkolne dla ponad 500 afrykańskich dzieci.
Wsparcie trafi do uczniów szkół i przedszkola w jednym z najuboższych regionów Dar es Salaam.
W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.
