Wśród członków komitetu honorowego konferencji znaleźli się: Prymas Polski, kard. Józef Glemp, nuncjusz apostolski, abp Józef Kowalczyk, abp Józef Życiński i ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej, Hanna Suchocka. Komitet naukowy tworzyli m.in.: rektor KUL ks. prof. Andrzej Szostek, dziekan Wydziału Prawa KUL, bp Andrzej Dzięga oraz ks. prof. Józef Krukowski - przewodniczący Wydziału Nauk Prawnych Towarzystwa Naukowego KUL. W komitecie organizacyjnym, bezpośrednio odpowiedzialnym za przygotowanie konferencji, znaleźli się m.in. ks. prof. Józef Krukowski i ks. dr Mirosław Sitarz. W konferencji uczestniczyli prawnicy z kilkunastu krajów europejskich, reprezentujący środowiska kościelne i uniwersyteckie Polski, Niemiec, Węgier, Ukrainy, Czech, Słowacji, Białorusi, Litwy i Słowenii. Wykłady i dyskusje toczyły się głównie wokół problemu wolności religijnej w poszczególnych krajach Europy.
Polska
Reklama
Specyfikę polskich regulacji prawnych dotyczących wolności religijnej omówił ks. prof. Józef Krukowski. W jego ocenie historyczną koniecznością stało się zerwanie przez państwo demokratyczne z zasadami i metodami, jakimi kierowały się władze komunistyczne wobec religii. Mimo nacisku ideologii ateistycznej zdecydowana większość polskiego społeczeństwa (ok. 90 proc.) zachowała wiarę w Boga i deklarowała przynależność do Kościoła katolickiego. Prace legislacyjne zmierzały w tym kierunku, aby poszanowanie praw większości wyznaniowej nie spowodowało dyskryminacji mniejszości. Współczesne państwo polskie jest demokratycznym państwem świeckim, które respektuje uniwersalne wartości etyczne zakorzenione w chrześcijańskim dziedzictwie narodu. Relacje między państwem a Kościołem regulują m.in. normy wpisane do Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r. oraz Konkordat z 28 lipca 1993 r. zawarty ze Stolicą Apostolską, a także szereg tzw. ustaw okołokonkordatowych. Chociaż Kościół katolicki w Polsce pod względem socjologicznym jest Kościołem większościowym, to zasady prawne zostały tak skonstruowane, iż w sensie prawnym nie jest on Kościołem uprzywilejowanym.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Węgry
Węgry (ok. 70% wierzących) mają zagwarantowaną neutralność światopoglądową państwa, ale zasada rozdziału Kościoła i państwa nie wyklucza współpracy obu instytucji. Specyfiką węgierskich traktatów ze Stolicą Apostolską jest ich techniczny charakter, w unormowaniach brak jest jakichkolwiek pryncypialnych deklaracji. Konstytucja, która gwarantuje każdemu obywatelowi wolność myśli, sumienia i religii, zarówno jej wyboru jak i praktykowania indywidualnie oraz publicznie, zachowuje prawo każdego obywatela do niepodawania swojej przynależności religijnej. Kościoły mają prawo do oferowania nauki religii w szkołach publicznych, ale oceny z religii nie są odnotowywane na szkolnych świadectwach, a pensje katechetom wypłaca Kościół..
Ukraina
Reklama
Największym problemem, który nie sprzyja wolności religijnej na Ukrainie, jest rozstrzyganie przez czynniki państwowe konfliktowych sytuacji między nowymi formacjami kościelnymi, które starają się zaistnieć i zakorzenić w społeczeństwie. Trudno mówić o atmosferze wolności religijnej i wzajemnym poszanowaniu pomiędzy poszczególnymi wyznaniami chrześcijańskimi, skoro dominuje zasada: „Kto nie jest z nami, ten przeciwko nam”. Społeczeństwo ukraińskie nie pozbyło się jeszcze myślenia kategoriami totalitarnymi. Z tego powodu religia często staje się elementem manipulacji politycznych. Ponadto bardzo słabo jest rozwinięta w narodzie ukraińskim religijność indywidualna oraz znajomość zasad wiary, co zwykle jest sprzęgnięte z wartościami demokratycznymi. Jednak daje się zauważyć coraz większe zainteresowanie religią. W 1991 r. ustanowiono bardzo ważne prawo o wolności sumienia oraz organizacjach religijnych, które do dziś funkcjonuje, regulując stosunki religijne między Kościołem a państwem oraz jest gwarantem wolności religijnej.
Czechy
W Czechach tylko 32 % mieszkańców deklaruje przynależność do Kościołów. W 1990 r. odnowiono stosunki dyplomatyczne ze Stolicą Apostolską, ale w maju 2003 r. parlament nie zgodził się na ratyfikację Konkordatu. Od stycznia 2002 r. obowiązuje tzw. nowa ustawa o Kościołach. Republika Czeska gwarantuje Kościołowi katolickiemu możliwość swobodnego, niezależnego działania zgodnie z jego apostolskim posłannictwem, regulowania swoich spraw wewnętrznych oraz powoływania swoich duchownych. Zawarcie małżeństwa kościelnego niesie za sobą konsekwencje cywilno-prawne. Nie zostały jednak ostatecznie rozwiązane kwestie majątkowe.
Słowacja
Na Słowacji katolicy stanowią ok. 80% wierzących. Państwo gwarantuje równość obywateli. Stosunki państwo - Kościół reguluje konstytucja, dwie umowy zawarte ze Stolicą Apostolską oraz ustawy o wolności wyznawania wiary, o rejestracji Kościołów i związków wyznaniowych. W preambule słowackiej konstytucji znalazł się zapis o poszanowaniu dziedzictwa Świętych Cyryla i Metodego. Konstytucja gwarantuje wolność religijną w wymiarze indywidualnym i instytucjonalnym. Oznacza to poszanowanie autonomii Kościołów przez państwo, które nie ingeruje w ich wewnętrzne sprawy.
Białoruś
Prawo Republiki Białorusi o wolności sumienia i organizacjach religijnych wprawdzie gwarantuje prawa każdego do wolności sumienia i wyznania, równości wobec prawa niezależnie od wyznawanej religii oraz równości religii wobec prawa, jednak w praktyce uprzywilejowaną pozycję przyznaje Cerkwi prawosławnej. Ustanowiony przez prezydenta państwowy wydział ds. wyznań prowadzi nie tylko rejestr organizacji religijnych, ale przeprowadza kontrole podmiotów kościelnych. Urząd ten ma praktycznie nieograniczone kompetencje w sprawach Kościoła i decyduje m.in. o udzielaniu pozwoleń na pracę dla księży obcokrajowców.
Litwa
Litwa w 2000 r. zawarła trzy układy ze Stolicą Apostolską: o współpracy w obszarze edukacji i kultury, o prawnych aspektach wzajemnych relacji oraz o duszpasterstwie wojskowym. Dla obu stron traktatów ważna jest zasada wolności sumienia i wyznania, jak też moralny, kulturowy i historyczny wkład Kościoła katolickiego w życie narodu litewskiego. Katolicy stanowią tam największą wspólnotę wyznaniową spośród uznanych na Litwie Kościołów. Wszelkie relacje państwo - Kościół opierają się na zasadzie niezależności i autonomii oraz współdziałania w obszarze duchowym i materialnym, wg potrzeb jednostek i społeczności. Główne dziedziny tej współpracy to edukacja, kultura, rodzina, sprawy socjalne, ochrona moralności publicznej i godności człowieka.