„Za kogo ludzie Mnie uważają?” - zapytał Apostołów Jezus. „Za Jana Chrzciciela, za Eliasza, za Jeremiasza lub za jednego z proroków” - brzmiała odpowiedź. Wynikało z niej, że w oczach Żydów Nauczyciel z Nazaretu uchodzi za proroka - Bożego męża, który dogłębnie, z religijnego punktu widzenia analizuje przeszłość i teraźniejszość i wskazuje poszczególnym ludziom i całemu narodowi, jaką drogę postępowania powinni obrać w przyszłości.
„A wy - za kogo Mnie uważacie?” - Jezus zadał to kluczowe pytanie w nieprzypadkowym miejscu i czasie. Postawił je ludziom, którzy dobrze Go znali: od prawie 3 lat byli świadkami Jego działalności; widzieli na własne oczy cuda, które uczynił, i słuchali Jego nauk. Oczekiwał, że ich odpowiedź będzie inna niż odpowiedź tłumów. I tak też było. Pamiętamy słowa Piotra: „Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego” (por. Mk 8,29); ze strony Jezusa wywołały one obietnicę uczynienia skromnego rybaka widzialną głową Kościoła.
- Dziś odpowiedź Kościoła na pytanie o Jezusa też musi być inna od tej, której udziela świat - powiedział ks. prof. Chrostowski. - Kościół musi pozostać niewrażliwy na tak modne ostatnio sondaże; musi iść pod prąd oczekiwań zwolenników unowocześniania jego nauki, przystosowywania jej do rzekomych wymagań bieżącej chwili.
Czy można jednak powiedzieć, że spekulacje Żydów o Jezusie były odpowiedzią synagogi, a wyznanie Piotra - odpowiedzią Kościoła? Czy Piotr w tym momencie stał się chrześcijaninem? - zapytał ks. Chrostowski. Następny fragment Ewangelii każe nam udzielić odpowiedzi przeczącej. Kiedy bowiem Jezus zaczął wprowadzać uczniów w perspektywę swojej męki i zmartwychwstania, zszokował ich, a Piotr ośmielił się nawet zakwestionować tę wizję, przez co naraził się na surową reprymendę: „Idź precz, szatanie!”.
Jakiego zatem Mesjasza 2000 lat temu oczekiwali Apostołowie, a wraz z nimi wszyscy Żydzi? Najkrócej mówiąc, spodziewali się króla, nawiązującego do tradycji Dawida i Salomona, oraz proroka, łączącego w sobie godność wszystkich wcześniejszych. Z nieco mniejszym entuzjazmem byli gotowi zaakceptować w Jezusie kapłana (kapłanów bowiem, inaczej niż w przypadku królów i proroków, mieli ciągle wśród siebie i nie darzyli ich zbytnim szacunkiem). Tymczasem Jezus z mesjańskiej tradycji Starego Testamentu wysunął na czoło wątek cierpiącego Sługi Jahwe i całkowicie przewartościował pojęcie królowania („Jeśli kto chce być pierwszym pomiędzy wami, niech stanie się waszym sługą”). Ta właśnie opozycja Mesjasza - potężnego króla i Mesjasza - cierpiącego sługi, umarłego i zmartwychwstałego na trwałe podzieliła Żydów. Większość z nich odrzuciła Jezusa, pozostając na gruncie judaizmu; nieliczni uznali w Nim Syna Bożego, uwierzywszy w zbawczą moc Jego męki i zmartwychwstania. To oni właśnie zapisali pierwsze karty dziejów Kościoła, dając początek chrześcijaństwu.
Dlaczego większość Żydów nie zaakceptowała Mesjasza jako cierpiącego Sługi Jahwe? Dlaczego okazali się ślepi na tak oczywiste w swej wymowie zapowiedzi proroka Izajasza (zob. Iz 52-53)? Ks. Chrostowski odwołał się do odpowiedzi udzielonej przez Jana Pawła II w książce Przekroczyć próg nadziei. Bóg w osobie Jezusa Chrystusa nie tylko stał się jednym z nas, ale wybrał wręcz dla siebie ostatnie miejsce, pośród zbrodniarzy. „To nie może być Bóg!” - mówili Żydzi, patrząc na ukrzyżowanego Jezusa. W ich pojęciu nie mieściło się, by Bóg mógł tak bardzo przełamać własną wyjątkowość, odmienność od tego, co ludzkie. - Judaizm (a po nim islam) neguje boskość Jezusa, gdyż upomina się o rozumianą na ludzki sposób godność i dostojeństwo Boga - powiedział ks. Chrostowski. - Męka, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa dały więc początek dwóm wspólnotom: Kościołowi, który przyjął takiego Boga, i synagodze, która Go odrzuciła.
Niestety, już w I w. drogi tych dwóch wspólnot znacznie się rozeszły. Judaizm, znalazłszy się po 70 r. po Chr. (zdobycie Jerozolimy przez Rzymian i zburzenie świątyni żydowskiej) pod duchowym zwierzchnictwem rabinów, przyjął zdecydowanie antychrześcijański kurs, usuwając z synagogi tych Żydów, którzy uwierzyli w Jezusa Chrystusa. Uogólniając, początkowo stroną inspirującą zatargi byli Żydzi, którzy niekiedy posuwali się do tak nieprzyjaznych kroków, jak demaskowanie chrześcijan i narażanie ich na prześladowania ze strony władz rzymskich. W IV w., po wejściu w życie edyktu mediolańskiego, zezwalającego chrześcijanom na nieskrępowane wyznawanie ich wiary, a następnie po uznaniu chrześcijaństwa przez cesarzy rzymskich za religię państwową, role się odwróciły i coraz częściej w roli inicjatorów nieporozumień zaczęli występować wyznawcy Chrystusa. Tak doszło do narodzin nurtów antychrześcijańskiego i antyżydowskiego w łonie obu religii. Do ich przezwyciężenia i usunięcia obustronnych uprzedzeń wzywał Jan Paweł II podczas pielgrzymki do Ziemi Świętej w 2000 r. (warto dodać, że media zmanipulowały wówczas papieską wypowiedź, tak aby wynikała z niej zachęta do porzucenia antysemityzmu przez chrześcijan, pomijając zaś milczeniem analogiczny apel skierowany do Żydów).
Jak przedstawia się dzisiejsza odpowiedź Kościoła i synagogi na pytanie o to, kim jest Jezus Chrystus? Odpowiedź Kościoła, pozostając od 20 wieków zasadniczo niezmienna, została ubogacona przez rozwój nauk teologicznych oraz doświadczenie mocy Jezusa działającego w życiu jego wiernych. Judaizm - co może wydać się zaskakujące - wybrał milczenie. Nie polemikę, sprzeciw, lecz milczenie. Ortodoksyjnych Żydów obowiązuje wręcz zakaz mówienia o Jezusie, a w szczególności zakaz udziału w jakichkolwiek debatach wyznawców obu religii. Fakt ten sprawia, że obecnie trudno mówić o istnieniu religijnego dialogu chrześcijańsko-żydowskiego - powiedział ks. Chrostowski.
- Jak dziś Żydzi wyobrażają sobie Mesjasza? - takie pytanie padło ze strony słuchaczy. Dla większości Żydów Mesjaszem jest Izrael - ich własne państwo wskrzeszone do istnienia w 1948 r. Kiedy Izrael rośnie w siłę - rozumują - tym bardziej widoczne jest objawienie się Bożej mocy w świecie. Mamy tu więc do czynienia z ideą Mesjasza kolektywnego, będącą niewątpliwie reakcją na Jezusa z Nazaretu, jednostkę, osobę.
Są też Żydzi, którzy nadal oczekują Mesjasza jednostkowego. Wierzą, że On jeszcze nie przyszedł, bo gdyby było inaczej, to na świecie nie byłoby gwałtu i niesprawiedliwości. Negują istotny wkład chrześcijaństwa w dzieje świata, uważając, że nie dokonało ono żadnej jakościowej zmiany na lepsze.