To oznacza, że na terenie określonym jako „nietkniętym ręką człowieka”, zakazane jest użytkowanie lasów – można jedynie obserwować spontaniczne procesy natury. Tymczasem dane pochodzące z inwentaryzacji Puszczy Białowieskiej, przeprowadzonej przez grupy naukowców w 2016 r., świadczą o obecności ludzi na tych terenach przez stulecia: wypalano drewno, pozyskiwano smołę, uprawiano zboża, polowano. – Pod względem historii użytkowania, jest to jeden z najlepiej udokumentowanych obiektów przyrodniczych na świecie. Najstarsze mapy pochodzą z XVI w. i jest w nich podział na drogi czy rowy melioracyjne. Na fotografiach w podczerwieni widać wyznaczone linie proste, które w przyrodzie nie występują. Puszcza była przez człowieka cały czas wycinana i zasadzana – podkreślał dziś minister resortu środowiska Jan Szyszko na spotkaniu prasowym poświęconym problemowi wycinki drzew w puszczy.

– Mieszkańcy użytkowali te tereny i jednocześnie stworzyli coś, co wzbudzało zachwyt całego świata. Rozpoczęliśmy więc proces zmierzający do zmiany statusu – chcemy, by Puszcza została wpisana do UNESCO jako obszar dziedzictwa kulturowo–przyrodniczego, a nie tylko przyrodniczego – zaznaczał profesor.

Podczas inwentaryzacji obszar Puszczy podzielono na powierzchnie doświadczalne. Na każdej z nich pracowała grupa 200 specjalistów (m.in. z zakresu m.in. gleboznawstwa, archeologii, botaniki, entomologii, ornitologii). Zbadano 1200 gatunków, oszacowano liczbę drzew żywych i martwych (z jednoczesnym określeniem stanu rozkładu drewna), przeprowadzono analizę ekonomiczną i analizę emisji Co2 do atmosfery przez gnijące drewno. – Okazało się, że jest wiele obszarów, gdzie na hektarze leży ponad 350 m3 martwego drewna świerkowego. Są miejsca, gdzie w ogóle nie ma już żywego drewna – wyjaśniał prof. Szyszko i podkreślał, że obowiązkiem resortu środowiska jest prowadzenie koniecznych działań ochronnych na terenie Puszczy, zgodnych z programem Natura 2000 (dbanie o występowanie gatunków priorytetowych).

– W 2007 r. cały świat był zafascynowany Puszczą Białowieską ze względu na przepiękne drzewostany o ogromnej zasobności – przypominał minister. – Wówczas pozyskanie drewna wynosiło 140 tys. m3 rocznie i było to drewno pochodzące z drzewostanów dojrzewających czyli starych – dodał. Gdy zmniejszono pozyskanie drewna, trzy gatunki kornika, których populacji nikt nie kontrolował na tym terenie, z łatwością opanowywały drzewostany. – To co zachwycało cały świat jest teraz w opłakanym stanie. Z jednego chorego drzewa kornik zasiedla 30 nowych drzew. W pułapki feromonowe łapie się po kilkanaście litrów kornika w ciągu jednego dnia – podkreślał minister.

Na zamieranie drzewostanów na terenie Puszczy Białowieskiej miał również wpływ za dużego lub zbyt niskiego poziomu wód gruntowych. – Wraz z nimi zniknęły siedliska oraz gatunki roślin i zwierząt, które zostały wyznaczone jako priorytetowe z punktu widzenia programu Natura 2000. A prawo Unii Europejskiej mówi jasno – jesteście za to odpowiedzialni – podkreślał prof. Szyszko, który rozpoczął odtwarzanie bioróżnorodnych siedlisk dla gatunków priorytetowych na terenie Puszczy Białowieskiej.

Zwiększona wycinka drzew na tych terenach, spowodowana epidemią kornika, spotkała się ze sprzeciwem części organizacji ekologicznych, które postulują, by całą puszczę pozostawić procesom naturalnym i objąć statusem parku narodowego. Twierdzą, że jest to ostatni las Europy pierwotny nietknięty ludzką ręką. W efekcie Komisja Europejska prowadzi w tej kwestii procedurę przeciwko Polsce.