Główne uroczystości rocznicowe odbędą się 4 czerwca czyli dokładnie w dzień rozpoczęcia w 1979 r. pielgrzymki Jana Pawła II do Częstochowy. O 10.00 rozpocznie się spotkanie edukacyjne dla uczniów szkól podstawowych „Tu zawsze byliśmy wolni”. W jego trakcie przedstawiciel IPN z Katowic mówić będzie o sytuacji społeczno-politycznej w Polsce w latach 70 i 80. Przewodnik z Jasnogórskiego Centrum Informacji omówi papieskie wota zostawione Jasnogórskiej Maryi, ze szczególnym uwzględnieniem tych z 1979 r. a więc: złotą różę i złote serce z dewizą „Totus Tuus”. Młodzi odbędą też spacer papieskimi śladami i odbędą modlitwę dziękczynną pod pomnikiem świętego.

O 17.00 Mszy św. na szczycie przewodniczyć będzie kard. Stanisław Dziwisz, świadek życia i posługi Jana Pawła II. Potem odbędzie się wieczór z poezją Karola Wojtyły i poezją maryjną w wykonaniu Magdaleny Markiewicz aktorki i wokalistki krakowskiej. Jej interpretacje uświetniły m.in. uroczystości związane z kanonizacją Jana Pawła II w Krakowie.

Po Apelu Jasnogórskim uczestnicy uroczystości udadzą się w procesji ze świecami pod znajdujący się na Wałach pomnik Jana Pawła II, gdzie odbędzie się modlitwa za wstawiennictwem największego z jasnogórskich pielgrzymów.

Do udziału w uroczystościach paulini zapraszają wszystkich. - Niech ten dzień będzie dla całego Narodu pieśnią dziękczynienia Bogu za dar tego świętego Polaka - nawołuje o. Waldemar Pastusiak, kustosz Jasnej Góry. Podkreśla, że „św. Jan Paweł II to wyjątkowy pielgrzym jasnogórski, dlatego jest to bardzo ważne wydarzenie”. - Chcemy dziękować za jego naukę, za świadectwo jego wiary. Bądźmy wszyscy razem na Jasnej Górze, tu gdzie, jak mówił papież, bije serce Narodu - zachęca jasnogórski kustosz.

Specjalny list zachęcający do udziału w uroczystościach na Jasnej Górze 4 czerwca skierował do wiernych abp Wacław Depo, metropolita częstochowski. Podkreśla w nim, że „choć minęło już 40 lat od tamtych wyjątkowych dla Narodu polskiego i Kościoła dni, wciąż w naszych sercach i umysłach brzmią słowa św. Jana Pawła II: Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi. Jak ważna była to modlitwa i ile wyprosiła nam łask wie jedynie sam Bóg. Czujemy, że dzisiaj, w nowym momencie dziejowym, potrzebujemy takiego samego wołania do Ducha Świętego”.

W ramach projektu „Nadziej, Zwycięstwo” w 40.rocznicę papieskiej pielgrzymki, który włączony został w ministerialny program „Niepodległa” od 4 czerwca rozpocznie się zbieranie fotografii „niemych świadków” wydarzeń z 1979 r. w rejonie częstochowskim pod hasłem: „Co nam zostało z tamtych dni”. Zdjęcia będzie można przesyłać pocztą mailową lub przynieść osobiście do Jasnogórskiego Instytutu Maryjnego. Z nich powstać ma specjalna wystawa, która w październiku zostanie odsłonięta na Jasnej Górze.

W ramach projektu zaplanowane są także konkursy literackie, teatralne i plastyczne dla dzieci w różnych grupach wiekowych. Odbędzie też koncert pieśni „Ojczyzna, naród, kultura” w wykonaniu studentów Akademii Muzycznej w Krakowie pod kierunkiem wybitnej polskiej śpiewaczki dr Katarzyny Suskiej-Zagórskiej.

Obchody rocznicowe pierwszej papieskiej pielgrzymki na Jasną Górę potrwają w pierwszym etapie, do 6 czerwca. Uwieńczy je promocja książek: „Sprawy, które toczą się w Polsce mają znaczenie światowe”, „Spełniła się wola Pani jasnogórskiej” oraz „Księga jedności Narodu”, połączone z koncertem Antka Smykiewicza. Spotkanie rozpocznie się 6 czerwca o godz. 17.00 w Sali Papieskiej.

Drugi etap świętowania zaplanowany jest na październik. Dzień Papieski będzie okazją do podsumowania konkursowych działań i zaprezentowania ich pielgrzymom.

Specjalnie, w związku z 40. rocznicą papieskiej pielgrzymki do sanktuarium, na początku maja otwarta została w Arsenale unikatowa wystawa „Człowiek Zawierzenia” pokazująca I pielgrzymkę Jana Pawła II na Jasną Górę oraz jego związki z Sanktuarium. Ekspozycja po raz pierwszy gromadzi tak licznie zestawione papieskie pamiątki i wota. Są one dowodem szczególnej miłości Ojca Świętego do Królowej Polski i stanowią przypomnienie papieskiego "Totus Tuus".

Wśród eksponatów można zobaczyć m.in.: fotel papieski, używany przez Jana Pawła II podczas pierwszej pielgrzymki na Jasną Górę w 1979 r., stułę, ornaty, używane przez Ojca Świętego podczas jasnogórskich uroczystości (jeden z nich to ornat ze Światowego Dnia Młodzieży w 1991 r.). Niezwykłym eksponatem jest biała sutanna Ojca Świętego, a także dwa papieskie krzyże-pektorały. Jest też świeca paschalna ofiarowana podczas pierwszej pielgrzymki wspólnie ze złotą różą.

Symboliczna wymowę mają oryginalny papieski klęcznik i lekcjonarz mszalny w srebrnej oprawie, którym papież błogosławił pielgrzymów zgromadzonych przed jasnogórskim szczytem.

Ekspozycja pokazuje również ślady podróży apostolskich Jana Pawła II: przedmioty ofiarowywane mu podczas wizyt w różnych zakątkach świata, a które on sam podarował Matce Bożej. Są wśród nich medale, monety, rękodzieła, np. figurka Matki Bożej z kości słoniowej, a nawet sombrero z pierwszej pielgrzymki do Meksyku w styczniu 1979 r.

Całość wystawy uzupełnią wielkoformatowe fotografie z pielgrzymek Jana Pawła II na Jasną Górę oraz portrety Ojca Świętego, których autorem jest rysownik, grafik i portrecista Jerzy Rymar.

Zwiedzający mogą zobaczyć archiwalne materiały filmowe Telewizji Polskiej z pierwszej pielgrzymki papieża na Jasną Górę w 1979 r, a także multimedialny pokaz kalendarium wizyty apostolskiej w sanktuarium z mało znanymi fotografiami.

Choć znaki materialne mają wielkie znaczenie, to ta wystawa jest przede wszystkim przypomnieniem, że najważniejszy jest dar modlitwy papieża i jego obecności na Jasnej Górze i płynąca stąd nauka wielkiego zawierzenia swojego życia oraz spraw Kościoła i świata Matce Najświętszej.

Najcenniejsze i najbardziej symboliczne wota Jana Pawła II dla Jasnej Góry znajdują się przy cudownym obrazie Matki Bożej. Pierwszym darem jest złota róża z 1978r. Papieska róża to najwyższe rangą odznaczenie następcy św. Piotra dla maryjnego sanktuarium. Jest znakiem pobożności i nabożeństwa, to prastary gest, zastrzeżony dla papieża, który nigdy nie wyszedł z użycia. Sanktuarium obdarowane złotą różą papieską ma nieść Chrystusa światu a pielgrzymi udający się do tych miejsc uczestniczą w błogosławieństwie, które trwa z pokolenia na pokolenie.

Obok Cudownego Obrazu Matki Bożej znajduje się pas sutanny, przestrzelony i zakrwawiony w czasie zamachu 13 maja 1981 roku na Placu św. Piotra a złożony przez Jana Pawła II 19 czerwca 1983 r.

Przy Maryi umieszczono także złoty różaniec i ażurowy medalik w kształcie serca. Wielkie znaczenie mają także podarowane w przededniu śmierci złote korony na Cudowny Obraz Pani Jasnogórskiej. Są na nich orły piastowskie i lilie andegaweńskie oraz wygrawerowany napis „Totus Tuus”. Tymi koronami został obecnie ozdobiony Jasnogórski Wizerunek, by uczcić św. Jana Pawła II w 40. rocznicę jego pierwszej pielgrzymki do Polski i na Jasną Górę.

Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II na Jasną Górę odbyła się w dniach 4-6 czerwca 1979r. Tutaj papież ukazał czym jest "duchowa wolność w sytuacji niewoli". Na jasnogórskim szczycie mówił: "Tak więc słowo , które nas zawsze boli, w tym jednym miejscu nas nie boli. W tym jednym odniesieniu napełnia nas ufnością, radością posiadania wolności! Tutaj zawsze byliśmy wolni!" Dodał, że "Jasna Góra jest prawdziwym sanktuarium narodu. Trzeba przykładać ucho do tego świętego miejsca, aby czuć jak bije serce Narodu w sercu Matki!" Na Jasnej Górze - wzorem Prymasa Stefana Wyszyńskiego i polskiego Episkopatu dokonał zawierzenia Kościoła w Polsce.

Podczas spotkania z ludźmi pracy ze Śląska przybyłymi na Jasną Górę Jan Paweł II upomniał się o godność pracy ludzkiej. Papież spotkał się również z Konferencją Episkopatu Polski, przełożonymi zakonów i zgromadzeń zakonnych męskich i żeńskich, a także alumnami, młodzieżą zakonną i służbą liturgiczną, duchowieństwem oraz profesorami i studentami Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Mimo licznych przeszkód stawianych przez władze komunistyczne, w ciągu tych „trzech dni wolności” przez Jasną Górę przewinęło się kilka milionów pielgrzymów, jednoczących się na wspólnej modlitwie z Janem Pawłem II.

W 1979r. papież poświęcił nową salę nazwaną na jego cześć papieską oraz makietę domu pielgrzyma, który nosi imię Jana Pawła II. W dawnej kaplicy pokutnej powstaje nowa kaplica św. papieża, która jeszcze w tym roku ma zostać otwarta.