Duchowieństwo archidiecezji warszawskiej - obraz statystyczny

Według najnowszych obliczeń, przeprowadzonych 6 stycznia 2006 r., liczba duchowieństwa diecezjalnego w archidiecezji warszawskiej wynosiła 723 kapłanów, w tym czterech biskupów: kard. Józef Glemp, bp Marian Duś, bp Piotr Jarecki i bp Tadeusz Pikus.

Kto najstarszy, kto najmłodszy

Najstarszym kapłanem, wyświęconym w 1938 r., jest ks. prał. Jan Górny (senior), który urodził się w 1912 r. Ma obecnie 94 lata. O rok młodsi są: ks. prał. Witold Domański (wyświęcony w 1944 r.) i ks. Henryk Koperski (wyświęcony w 1954 r.). Z rocznika 1915 był również ks. prał. Jan Twardowski, który zmarł 18 stycznia 2006 r. i jako pierwszy, ze względu na sławę pisarską, został pochowany w krypcie dla zasłużonych Polaków pod świątynią Świętej Bożej Opatrzności na Polach Wilanowskich. Księża wyświęceni na kapłanów w 2005 r. urodzeni są nawet w 1980 r. Jest takich pięciu: ks. Mariusz Bagiński, ks. Artur Felszer, ks. Robert Karolak, ks. Adam Kiełtyk i ks. Rafał Sikorski.
Księża po ukończeniu siedemdziesięciu lat, zgodnie z postanowieniem IV Synodu Archidiecezji Warszawskiej, przeważnie przechodzą na emeryturę. Są to w większości proboszczowie. Część z nich pozostaje w dotychczasowej parafii, inni natomiast zamieszkują w Domu Zasłużonego Kapłana w Otwocku lub stają się rezydentami w wybranej parafii i w miarę swych sił włączają się w pracę duszpasterską.

Kapłan studiujący

Młodzi księża, nierzadko aż do srebrnego jubileuszu kapłaństwa, pełnią w parafiach obowiązki wikariuszy i katechetów. Niewielka ich liczba, zwykle kilka lat po święceniach kapłańskich, kierowana jest na specjalistyczne dalsze studia, ażeby później przekazywać zdobytą wiedzę alumnom w seminarium duchownym i studentom na uczelniach lub podejmować obowiązki w różnych instytucjach kościelnych.
Obecnie na studiach stacjonarnych przebywa dziesięciu kapłanów z archidiecezji: trzech w Rzymie (ks. Paweł Bijak - historia sztuki, ks. Jarosław Kośla - prawo, ks. dr Krzysztof Siwek - biblistyka), dwóch w Wenecji (ks. Piotr Odziemczyk - prawo i ks. dr Robert Skrzypczak - teologia dogmatyczna), jeden w Paryżu (ks. Artur Wysocki - nauki społeczne), trzech w Lublinie na KUL-u (ks. Przemysław Ćwiek - filozofia, ks. Piotr Filipczak i ks. Dominik Koperski - teologia biblijna) oraz jeden w Warszawie na UKSW (ks. Rafał Staniec - muzykologia).
Spora liczba kapłanów za zgodą Księdza Prymasa Józefa kard. Glempa podjęła dalsze studia na uczelniach w kraju w systemie zaocznym. Kapłani ci pełnią w parafiach obowiązki wikariuszy i katechetów, a wolne chwile poświęcają na pogłębienie swej wiedzy. Zgodę na takie studia otrzymują z zastrzeżeniem, że nie będzie się to dziać kosztem pracy duszpasterskiej i katechetycznej. Studiują oni przeważnie na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz na Papieskim Wydziale Teologicznym w Warszawie.

Profesorowie

Wśród kapłanów jest wielu takich, którzy nie poprzestają na tytule „magister” lub „licencjat” i podejmują studia doktoranckie w wybranej dziedzinie. Obecnie archidiecezja warszawska szczyci się posiadaniem 117 doktorów, w tym 27 doktorów habilitowanych i 20 profesorów. Do tych ostatnich, a właściwie pierwszych, należą: ks. Roman Bartnicki, ks. Waldemar Chrostowski, ks. Andrzej Filaber, ks. Adam Janusz Frankowski, ks. Stanisław Kur, ks. Jerzy Lewandowski, ks. Mieczysław Cyprian Lubański, ks. Jan Miazek, ks. Ryszard Franciszek Moń, ks. Leonard Feliks Ostrowski, ks. Krzysztof Pawlina, ks. Jan Pryszmont, ks. Marian Rola, ks. Ryszard Rumianek, ks. Jan Sochoń, ks. Marek Starowieyski, ks. Wojciech Zygmunt Tabaczyński, ks. Janusz Tadeusz Tarnowski, ks. Józef Jan Warzeszak, ks. Jan Załęski.

W duszpasterstwie

Najliczniejszą grupę wśród księży diecezjalnych archidiecezji warszawskiej stanowią duszpasterze. Pośród nich są proboszczowie, wikariusze, prefekci, katecheci, kapelani w szpitalach i więzieniach, duszpasterze różnych środowisk. Księży proboszczów powinno być tyle, ile liczy archidiecezja parafii, a więc 207. Jest ich jednak tylko 177, ponieważ 28 kolejnych proboszczów przynależy do wspólnot zakonnych. Dwie organizujące się najnowsze parafie jeszcze wakują i czekają na obsadę. Są to: parafia Posłania Uczniów Pańskich na Kępie Zawadowskiej oraz parafia Opatrzności Bożej na Polach Wilanowskich, którą tymczasowo zarządza proboszcz w Wilanowie. Pośród księży z archidiecezji warszawskiej jest jeszcze kilku innych proboszczów, ale ci spełniają swe obowiązki duszpasterskie poza granicami Polski.
Poza krajem pracuje aktualnie w duszpasterstwie 51 kapłanów; najwięcej w Wielkiej Brytanii, bo ośmiu, potem we Francji - pięciu oraz po czterech na Białorusi, na Ukrainie, w Niemczech i USA. Wszystkich krajów, w których pracują księża z archidiecezji warszawskiej jest 21.
Szczególną grupę duszpasterzy Kościoła warszawskiego stanowią wędrowni katechiści w liczbie dziesięciu. Wzorem uczniów Pana Jezusa udają się oni w obce strony bez „trzosa i torby” i tam głoszą spotkanym ludziom Dobrą Nowinę o zbawieniu. Reprezentują Drogę Neokatechumenalną. Są po studiach i formacji w Archidiecezjalnym Seminarium Misyjnym Redemptoris Mater w Warszawie. Pochodzą z różnych krajów i dzielą się Słowem Bożym też w różnych krajach, nie zawsze swoich. Obecnie pięciu pochodzi z Polski, dwóch z Ameryki Łacińskiej i trzech z Europy Wschodniej.

Kapłańska starość

Księża, którzy mają już za sobą nierzadko dziesiątki lat pracy duszpasterskiej, katechetycznej i administracyjnej przechodzą na emeryturę. Stają się rezydentami różnych parafii włączając się tam w miarę swych sił w różne prace kapłańskie. Zwykle czynią to w miejscach dotychczasowej pracy, tam gdzie ich dopadł określony prawem kościelnym wiek emerytalny, ale może być i inaczej - mogą przenieść się do innej parafii, oczywiście, za wiedzą i zgodą swojego biskupa.
Aktualnie archidiecezja warszawska ma 67 emerytowanych kapłanów. Większość z nich, jak powiedziano, nadal podejmuje różne funkcje kapłańskie. Księża chorzy, którzy wymagają szczególnej opieki medycznej i nie mogą włączać się już w posługę kapłańską wiernym, są kierowani do Domu Zasłużonego Kapłana, czyli do Domu Księży Emerytów. Niepodzielona archidiecezja warszawska miała dwa takie domy: w Warszawie na Pradze przy ul. Ratuszowej i w Otwocku - obydwa po prawej stronie Wisły, a więc w granicach obecnej diecezji warszawsko-praskiej. Po zlikwidowaniu Domu Księży Emerytów na Pradze pozostał dla obydwu diecezji tylko dom w Otwocku przy ul. Geislera. Mieszka w nim piętnastu kapłanów inkardynowanych do archidiecezji warszawskiej. Są to: ks. Stanisław Florek, ks. prof. Adam Janusz Frankowski, ks. kan. Paweł Heintsch, ks. dr Stanisław Kaczmarek, ks. Leon Kalinowski, ks. Józef Kozłowski, ks. Henryk Kret, ks. prał. Stanisław Leszczyński, ks. Jan Lis, ks. prał. Jan Lubaczewski, ks. Sławomir Łopacki, ks. Edmund Michno, ks. Edward Sławiński, ks. Marian Smak i ks. Stanisław Zagórski. Księża kanonicy Edmund Nowak i Andrzej Wrotniak wymagają szczególnej opieki i przebywają w zakładach specjalnej troski.

Księża zakonni

Parafii zakonnych archidiecezja ma 28. W parafiach tych obowiązki proboszcza, wikariuszy, katechetów i kapelanów różnych środowisk pełnią kapłani zakonni. Oni są przeważnie kapelanami żeńskich domów zakonnych, w szpitalach i domach opieki, w wojsku oraz w zakładach karnych. Spory procent duchowieństwa zakonnego poświęca się również nauce na wyższych uczelniach i w seminariach duchownych, a także prowadzi misje parafialne i rekolekcje.
Do największych ośrodków duszpasterskich prowadzonych w archidiecezji warszawskiej przez zgromadzenia i zakony należy zaliczyć: parafię Świętego Krzyża w Warszawie na Trakcie Królewskim (misjonarze), parafię Najświętszej Maryi Panny Królowej Aniołów na Bemowie (michalici), parafie św. Andrzeja Boboli i św. Szczepana na Mokotowie (jezuici), parafię Najświętszej Maryi Panny Matki Miłosierdzia na Stegnach (marianie), parafię św. Kazimierza na Sielcach (zmartwychwstańcy), parafię św. Dominika na Służewie (dominikanie), parafię Matki Bożej Anielskiej na Wierzbnie (franciszkanie reformaci) oraz poza Warszawą - parafię Niepokalanów (franciszkanie konwentualni) i parafie księży Orionistów w Łaźniewie i Rokitnie.