Zapewne niewielu z nas ma świadomość skali dokonań i działalności
Związku Harcerstwa Polskiego poza granicami kraju. Próbą ukazania
tego niezwykle szerokiego problemu jest wystawa w Muzeum Niepodległości
w Warszawie pt. W harcerskiej służbie. Fakty i dokonania Związku
Harcerstwa Polskiego poza granicami kraju 1939-2000 (czynna do końca
października br., z ewentualnością przedłużenia czasu jej trwania).
Głównym akcentem wystawy jest ukazanie ciągłości prawnej,
ideowej, programowej i organizacyjnej ZHP poza granicami kraju oraz
przedwojennego ZHP. Stąd na wystawie ukazano także w obszernym przekroju
całą działalność ZHP w Polsce od samych początków tego ruchu, czyli
od 1911 r., poprzez I wojnę światową aż po rok 1939, ze szczególnym
wyakcentowaniem decydującej roli założycieli, organizatorów i wieloletnich
kierowników - Olgi i Andrzeja Małkowskich. Zresztą po II wojnie światowej
również na emigracji ważną rolę organizacyjną odegrała zwłaszcza
Olga Małkowska.
Harcerstwo polskie było wyrazem dążeń do odrodzenia narodowego
i odzyskania niepodległości. W okresie I wojny światowej młodzież
harcerska wzięła udział w walkach z zaborcami. W okresie międzywojennym
harcerstwo miało charakter formacyjny, przygotowując świadomych i
wartościowych obrońców polskości. Objęło ono wieś, środowiska szkół
powszechnych i młodzież robotniczą. Jednym z fundamentów organizacyjnych
w ramach Związku był podział na Organizację Harcerek i Organizację
Harcerzy o wspólnej ideologii, lecz odrębnych metodach i programach
pracy.
Na wystawie zaprezentowano głównie fotografie ze wszystkich
okresów działalności ZHP, publikacje i materiały programowe oraz
wiele innych eksponatów. Na szczególne podkreślenie zasługuje działalność
Michała Grażyńskiego, wojewody śląskiego, a Przewodniczącego ZHP
w latach 1931-39 w kraju, a od 1946 do 1960 r. na emigracji. To jeden
z głównych czynników decydujących o ciągłości prawnej ZHP poza granicami
kraju.
Wiele wiemy o bohaterskiej działalności harcerstwa w
kraju w okresie II wojny światowej. Wystawa poszerza ten obraz o
dzieje harcerstwa na Wschodzie, w Palestynie i wszędzie tam, gdzie
walczyli Polacy. Wraz z końcem wojny zaczyna się emigracyjna epopeja
harcerstwa polskiego, które szybko zbudowało struktury Związku w
różnych krajach. Wszędzie zachowana została aż po dziś ciągłość ideowa
i programowa, z tym, że w warunkach wychodźstwa doszło jeszcze położenie
akcentu na posługiwanie się językiem polskim, wychowanie w dwukulturowości
oraz przeciwdziałanie wpływom negatywnych wzorów popularnej kultury
młodzieżowej, demoralizacji i materializmu. Istotną rolę odgrywają
tu także nowe formy działania, jak Organizacja Starszego Harcerstwa
i Koła Przyjaciół Harcerstwa oraz "Skrzatów" dla dzieci najmłodszych.
Ważnymi momentami, integrującymi ZHP poza granicami kraju są Światowe
Zloty, z których pierwszy odbył się w Monte Cassino w 1969 r. Msze
św. są nieodłącznym elementem życia harcerzy poza krajem.
Obecnie Okręgi ZHP poza granicami kraju działają w Argentynie,
Australii, we Francji, w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej
Brytanii, Chorągwie - w Austrii, Danii, Niemczech i w Szwecji, a
Samodzielny Szczep Harcerski w Południowej Afryce. Ogromny zasięg
ruchu harcerskiego ma także swój wyraz w wielkiej skali ilościowej
biorących w nim udział. Współpracuje on również z organizacjami ZHP
na Litwie, Łotwie, Ukrainie i Białorusi.
Po 1989 r. stały się możliwe kontakty ZHP poza granicami
kraju z krajem. Poznajemy na wystawie dwa piękne tego przykłady:
udział we wspólnym obozowisku harcerskim w podczęstochowskim Olsztynie (1991 r. - Światowy Dzień Młodzieży) oraz złożenie wizyty Prymasowi
Polski, kard. Józefowi Glempowi w 1995 r.
Pomóż w rozwoju naszego portalu