Przez wiele lat Jan Nowak-Jeziorański był dla mnie tylko głosem nadchodzącym z daleka, wysłuchiwanym w szumie zagłuszarek, desperacko wyłapywanym z zanikających fal. W stanie wojennym należałem do tych, którzy drukowali i kolportowali wspaniałą lekturę Polaków - Kuriera z Warszawy, która przybliżała nam postać b. dyrektora Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, warszawskiego powstańca, żołnierza Armii Krajowej, bohaterskiego łącznika Rządu Rzeczypospolitej z Krajem, odznaczonego Krzyżem Kawalerskim Virtuti Militari.
historia i historycy zajmą się życiem oraz dorobkiem Jana Nowaka-Jeziorańskiego i znajdą dla niego właściwe miejsce w panteonie wybitnych Polaków. Dzisiaj jest on „bohaterem dnia”, podaje nam się informacje o jego osiągnięciach i zasługach. Jeden chyba tylko tygodnik Wprost przypomniał coś, co już na okładce sygnalizuje jako „Testament Jana Nowaka-Jeziorańskiego” i cytuje jego „Pięć rad dla Polski”, które, w tym samym piśmie opublikowano 27 października 2002 r. Dwa lata temu Jan Nowak-Jeziorański postulował dla Polski:
1. jednomandatowe okręgi wyborcze;
2. tworzenie nowych miejsc pracy;
3. walkę z korupcją;
4. wolność gospodarowania;
5. publiczną telewizję.
Sądzę, że wszyscy apologeci Jana Nowaka-Jeziorańskiego powinni spróbować przybliżyć ten jego „testament dla Polski” i poddać go jakiejś refleksji, szczególnie w tym roku, który ma być rokiem wielkich zmian. Tymczasem jakoś nikt, poza tygodnikiem Wprost, do takiej analizy się nie kwapi i nikt tego nie przypomina.
Uważam, że warto przyjrzeć się tym postulatom i zastanowić, dlaczego nie jest o nich głośno we wszystkich mediach, które podnoszą zasługi Jana Nowaka-Jeziorańskiego pod niebiosa. Przecież większość z nich to nic takiego: czy wszyscy politycy, ze wszystkich partii, nie obiecują starań w sprawie walki z bezrobociem i tworzenia nowych miejsc pracy? Czy wszystkie partie nie mają jako naczelnego hasła walki z korupcją? Czy budzi jakieś opory postulat wolności gospodarowania? Czy nie chcemy mieć dobrej publicznej telewizji?
Wszystkie te postulaty byłyby na czasie i podpisać się pod nimi gotów jest każdy przedstawiciel obecnej elity politycznej. Przeszkadza im tylko ten jeden, pierwszy i najważniejszy - jednomandatowe okręgi wyborcze.
Dlaczego tylko ten postulat Jana Nowaka-Jeziorańskiego, wymieniony przez niego jako pierwszy i najważniejszy, jest jak gorący kartofel w ustach i nie może przejść politykom przez gardło? Jest to przecież postulat konkretny, wymierny i namacalny. Wiadomo, jak ten postulat wprowadzić w życie i jak go zrealizować. Jego wprowadzanie nie kosztowałoby ani grosza i nie wymagałoby lat studiów i przygotowań. Istnieją sprawdzone wzory, taki system wyborczy działa od setek lat w wielu krajach świata, przede wszystkim tam, gdzie Jan Nowak-Jeziorański spędził dziesiątki lat życia - w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej.
Pozostałe cztery postulaty nie mają już takich walorów. Z bezrobociem walczą wszyscy od 15 lat, a ono rośnie i rośnie, dając nam ostatnie miejsce w Europie, za Słowacją. Oczywiście, tam gdzie są jednoosobowe okręgi wyborcze (JOW) - w USA, w Wielkiej Brytanii, w Kanadzie - tam bezrobocie nie przekracza 5%; w Polsce oficjalnie wynosi 20%. Nawet w Indiach, które też mają JOW, bezrobocie jest poniżej 9%. Nie znamy kraju na świecie, mającego JOW, w którym bezrobocie chociażby przez pół było takie jak w Polsce! Więc może jednak ordynacja wyborcza ma z tym coś wspólnego?
Z korupcją też walczą wszyscy, a Polska plasuje się na samym czele skorumpowanych krajów. Co zrobić, żeby ograniczyć korupcję? Może jednak i do tego klucz leży we wprowadzeniu JOW? Żaden z krajów mających u siebie taki system wyborczy nie znajduje się w tym niechlubnym rankingu w pobliżu Polski! Od lat, jeszcze zanim Jan Nowak-Jeziorański sformułował swoich pięć postulatów, wyjaśnialiśmy, jak głęboki jest związek partyjnego systemu wyborczego z korupcją i pokazywaliśmy, że mechanizm generujący, wymuszający wręcz korupcję tkwi w samym systemie wyborczym!
Najważniejszy, prosty i konkretny postulat Jana Nowaka-Jeziorańskiego - JOW nie został podjęty przez jego przyjaciół z Unii Wolności, nie podjęła go też żadna lewica, ale, o dziwo, nie chwalą się tym i politycy PO, którym przecież, tak by się mogło wydawać, propozycje Jana Nowaka-Jeziorańskiego spadły jak z nieba!
Oglądałem w telewizji ostatni wywiad z Janem Nowakiem-Jeziorańskim. Ten 90-letni Polak, podsumowując życie, powiedział o swoich miłościach, o tym jak kochał żonę, swoich bliskich. Na koniec powiedział: „ale największą miłością mego życia była zawsze Polska”. W tym miejscu głos mu się załamał i widziałem ogromne, głębokie wzruszenie na jego twarzy i łzy w oczach. Jestem pewien, że było to prawdziwe i szczere. On swojego programu dla Polski nie ułożył, żeby się przypodobać politycznym przyjaciołom z prawa albo z lewa. Naprawdę zaproponował coś, co uważał za najważniejsze i zbawienne dla Ojczyzny: po pierwsze - jednomandatowe okręgi wyborcze!