Reklama

Białorusko-rosyjski spór nie tylko o ropę

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Już od kilku lat noworoczne spory Rosji, a to z Ukrainą, a to z Białorusią o dostawy surowców energetycznych powtarzają się regularnie. Tym razem poszło o ropę, a konflikt dotyczył jednego z najbliższych sojuszników Moskwy w regionie. W międzynarodowych stosunkach gospodarczych polityka ściśle przeplata się z ekonomią. Tak jest też i w przypadku tych napięć energetycznych. Ujawniają one procesy będące efektem świadomej i konsekwentnie prowadzonej polityki gospodarczej.

Cel doraźny: ceny rynkowe

Na terenie Ukrainy i Białorusi śladów po dawnym Związku Radzieckim jest bardzo dużo. Jednym z elementów tej spuścizny są umowy na dostawę z Rosji gazu ziemnego i ropy naftowej. W minionych czasach inaczej liczono to, co szło na ówczesny rynek wewnętrzny, a inaczej to, co sprzedawano na eksport. Surowce do krajów spoza grona tych związanych politycznie i gospodarczo z ZSRR sprzedawano po cenach, jakie dyktował światowy rynek. Rozliczano je w dolarach amerykańskich. Można więc przyjąć, że transakcje te stale oparte były na realnych wartościach.
Zupełnie inaczej sprawa wyglądała wewnątrz tzw. bloku socjalistycznego. Tutaj obowiązywało centralne planowanie i rozliczanie się w dziwnej jednostce, nazywanej rublem transferowym, który miał wartość umowną, zresztą inną niż rubel będący w zwykłym obrocie.
Po upadku ZSRR i obozu socjalistycznego handel zagraniczny między Rosją a dawnymi sojusznikami oparty został na cenach obowiązujących na rynku światowym i rozliczeniach w dolarach. Trochę dłużej trwało to w przypadku umów wieloletnich. A do takich należą umowy na dostawy ropy i gazu. Jednak w ciągu lat 90. wszystkie kraje dawnego RWPG i kraje nadbałtyckie przeszły na rozliczenia komercyjne.
Inna jest jednak sytuacja Białorusi i Ukrainy. Obie gospodarki są bardzo energochłonne i technologicznie przestarzałe. Pochłaniają duże ilości ropy i gazu. Gwałtowne przejście więc na ceny światowe surowca załamałyby i tak słabe ekonomicznie organizmy. Dodatkowo Rosja jest też częściowo uzależniona od obu sąsiadów, gdyż przez ich terytoria przebiegają rurociągi przesyłające surowce do Europy. Tutaj ciągle obowiązują porozumienia, w których wartość dostarczanych surowców jest wynikiem politycznych uzgodnień, a nie cen rynkowych.
Rosja konsekwentnie od wielu lat dąży do wprowadzenia komercyjnych rozliczeń. I krok po kroku ten cel osiąga. Po wygaśnięciu dotychczasowych umów twardo negocjuje nowe, dążąc do postawionego celu. A ponieważ podpisane kontrakty z reguły wygasają wraz z końcem roku, wtedy dochodzi do napięć. Strony nie mogą się porozumieć, bo nikt nie chce płacić więcej. Dlatego w burzliwej atmosferze, w okolicach Nowego Roku, przy sięganiu po ostateczne formy nacisku w postaci wstrzymywania dostaw, dochodzi do zawierania nowych umów.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Cel dalszy: prawa własności

Tak jest i w tym przypadku. 1 stycznia 2010 r. straciła ważność umowa z 2007 r. na dostawy rosyjskiej ropy na Białoruś. Przewidywała ona preferencyjne warunki w postaci obniżonej do 36 proc. stawki celnej. W nowej umowie Moskwa chciała, aby obowiązywała pełna, 100-procentowa stawka celna, co by oznaczało dodatkowe wpływy do rosyjskiego budżetu na poziomie 2-3 mld dol. rocznie. Zgadzała się jedynie na bezcłową sprzedaż
5-6 mln ton, które Białoruś potrzebuje na zaopatrzenie własnego rynku wewnętrznego. A to i tak oznacza utrzymanie dalszych preferencji w wysokości 1,8 mld dol.
Wywołało to sprzeciw władz w Mińsku. Produkty naftowe są bowiem kluczową częścią białoruskiego eksportu, wynoszącą w 2009 r. ok. 35 proc. Eksperci rosyjscy twierdzą, że białoruskie rafinerie produkują gotowe paliwa taniej niż ich rodzime. A Kreml, utrzymując dotychczasowe szczególne warunki w dostawach ropy do tego kraju, de facto subsydiuje białoruską gospodarkę kosztem własnej. Podobnie jest z gazem. W obowiązujących na I kwartał 2010 r. umowach zapisano cenę 1 tys. m3 gazu: dla Białorusi w wysokości 168 dol., a dla Ukrainy cenę 305,2 dol., czyli cenę rynkową. Wyliczają oni, że dzięki preferencjom rosyjskim w dostawach ropy i gazu Białoruś uzyskała w 2009 r. 18-20 proc. PKB. W 2006 r. było to znacznie więcej, bo aż ok. 30 proc. Ta zmiana jest właśnie wynikiem polityki komercjalizacji wzajemnych rozliczeń.
Elity rosyjskie są skłonne utrzymywać jakąś formę wsparcia dla Mińska, ale pod warunkiem sprzedaży rosyjskim firmom białoruskich rafinerii. Chodzi tu w pierwszej kolejności o kompleks petrochemiczny Palimir-Naftan oraz przedsiębiorstwa zarządzające gazociągami i ropociągami biegnącymi przez Białoruś.

Białoruś będzie musiała ustąpić

Ekipa prezydenta Aleksandra Łukaszenki nie ma specjalnie wyboru. Oddając własność przesyłu i przerobu ropy, ryzykuje wzrost cen paliw na rynku wewnętrznym, a w konsekwencji podwyżki także innych towarów. Ograniczy też możliwość subsydiowania dochodami z petrochemii innych niedochodowych sektorów oraz rozbudowanych przywilejów socjalnych dla zwykłych Białorusinów. Tymczasem stara się wymusić dla siebie lepsze warunki, grożąc podnoszeniem opłat za tranzyt rosyjskich surowców do Niemiec i Polski. Budowa gazociągu Nord Stream i ropociągu BTS-2 po dnie Bałtyku, które pozwolą na eksport bezpośrednio z Rosji do UE, pozbawi Mińsk tego ostatniego atutu. Zgodnie z planami, ma to nastąpić już w 2011 i 2012 r.
Izolacja Białorusi przez Unię Europejską nie daje żadnej alternatywy. Gospodarka naszego wschodniego sąsiada jest uzależniona od preferencyjnych rosyjskich dostaw. Pozyskiwanie surowców z innych kierunków, gdyby nawet technicznie było możliwe, nie rozwiązuje problemu. Białoruś musi bowiem znaleźć inne źródła finansowania swojej gospodarki oraz zdecydować się na głębokie reformy. Takie kroki już podjęto. Mińsk otrzymał wsparcie w postaci kredytów Międzynarodowego Funduszu Walutowego oraz dostosowuje własne regulacje prawne do warunków rynkowych. Zmiany te nie rokują jednak szybkich efektów. Zwłaszcza w czasach spowolnienia gospodarczego na świecie. A brak rosyjskiego wsparcia może doprowadzić do gwałtownego załamania.

2010-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Bp Pękalski: piłka nożna może być drogą za Chrystusem

2024-06-25 09:03

[ TEMATY ]

archidiecezja łódzka

ks. Paweł Kłys

- Sport, piłka nożna, to mogą być drogi, po których idziemy za Chrystusem – mówił bp Pękalski do liturgicznej służby ołtarza.

W Łodzi rozpoczął się drugi dzień XIX Ogólnopolskich Mistrzostw LSO w piłce nożnej. Na wydarzenie przybyły 123 drużyny, a już dziś poznamy zwycięzców tegorocznej edycji piłkarskich rozgrywek.

CZYTAJ DALEJ

Nowenna do Matki Bożej rozwiązującej węzły!

[ TEMATY ]

modlitwa

nowenna

Karol Porwich/Niedziela

Zachęcamy do odmawiania Nowenny do Matki Bożej rozwiązującej węzły. Już od dziś poświęć kilka minut w Twoim życiu i zwróć swą twarz ku Tej, która zdeptała głowę szatanowi.

1. Znak krzyża

CZYTAJ DALEJ

Polska remisuje z Francją w meczu piłkarskich mistrzostw Europy

2024-06-25 19:57

[ TEMATY ]

Polska

Polska

Francja

Euro 2024

PAP/Leszek Szymański

Polscy piłkarze remisem w Dortmundzie z Francją 1:1 zakończyli udział w mistrzostwach Europy w Niemczech. Już wcześniej - po porażkach z Holandią 1:2 i Austrią 1:3 - był wiadomo, że zajmą ostatnie miejsce w grupie i nie awansują do fazy pucharowej.

To czwarte ME - po 2008 roku w Austrii i Szwajcarii, cztery lata później, kiedy byli współgospodarzami wraz z Ukrainą oraz w 2021 roku, kiedy turniej był rozsiany po całym kontynencie - gdy kończą rywalizację bez wygranego meczu.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję